وڪيپيڊيا

آپگهات

پنهنجي موت جو ڪارڻ بڻجڻ جو کيل
(خودڪشي کان چوريل)

آپ گهاتُ -پاڻ مارڻ-آتم هتيا- خودڪشي[1] (Suicide) رضاڪاراڻي ارادي سان پاڻ کي مارڻ واري ڪم جو نالو آهي.[2] ان جا ڪيترائي سبب ھوندا آھن جن ۾ ڊپريشن، شراب نوشي، دماغي بيماريون ،شيزوفرينيا وغيره شامل آھن.[3][4] اڄ ڪلھ جيڪڏھن ڏٺو وڃي تہ دنيا جا اڪثر ماڻهو مايوس ٿي آپگهات ڪن ٿا، پوء چاهي اهي مسئلا ڪهڙا بہ هجن، پر ماڻهو پنهنجن زندگين جو ڏيئو اجهائي ڇڏيندا آهن، هو اهو بہ نہ سوچيندا آهن تہ انهن جي وڃڻ سان هنن جي گهر وارن تي ڪهڙو اثر پوندو، جيڪڏھن وڃڻ وارو ماڻهو سوڳوارن جو درد سمجهي سگهي تہ شايد ڪڏهن به خودڪشي ڪرڻ جو نه سوچي.

آپ گهاتُ

آپ گهاتُ ايڊوآرڊ مانيٽ پاران 1877–1881

ڍنگ

سنواريو
 
خودڪشتي جو تناسب

آپگهات جو مکيه طريقو ڌار ڌار ملڪن ۾ مختلف آهي. مختلف علائقن ۾ معروف طريقن ۾ ڦاهو کائڻ، جراثيم مار زهر، ۽ آتشي هٿيار شامل آھن[5]. ويچار ڪيو وڃي ٿو ته اهي اختلاف مختلف طريقن جي دستيابي جي ڪري جزوي طور مڃيل آهن[6]. 56 ملڪن جي پرک مان معلوم ٿيو ته اڪثر ملڪن ۾ ڦاسي ڏيڻ سڀ کان عام طريقو هو[7]، جنهن ۾ 53 سيڪڙو مردن جي آپگهات ۽ 39 سيڪڙو عورتن جي آپگهات ڪئي وئي[8].

سڄي دنيا ۾، 30 سيڪڙو آپگهاتون جراثيمن جي زهر (پيسٽيسائيڊز) جي ڪري ٿينديون آهن، جن مان اڪثر ترقي پذير دنيا ۾ ٿينديون آهن[9]. ھن طريقي جو استعمال واضح طور تي مختلف آھي 4٪ يورپ ۾ 50٪ کان وڌيڪ پئسفڪ علائقي ۾[10]. اهو لاطيني آمريڪا ۾ پڻ عام آهي ڇاڪاڻ ته زراعت جي آبادي جي اندر انهن موتمار دوائن تائين آسان رسائي هجي ٿي[11]. ڪيترين ئي ملڪن ۾، منشيات جي اوور ڊيوز جي ڪري آپگهات جي تقريبن 60 سيڪڙو عورتن ۾ ۽ 30 سيڪڙو مردن ۾ آهي[12]. انهن واقعن مان ڪيترائي اَڻرٿيل ۽ جذبات جي شديد عرصي دوران ٿين ٿا[13]. موت جي شرح طريقن جي لحاظ کان مختلف آهي: جهڙوڪ آتش بازي 80-90٪، ٻڏڻ 65–80٪، ڦاهو کائڻ 60–85٪، ٽپ ڏيڻ 35–60٪، ڪوئلو جلڻ 40–50٪، جراثيم ڪش 60–75٪، ۽ دوائن جو وڌيڪ مقدار 1.5–4.0 %[14]. آپگهات جا سڀ کان وڌيڪ عام ڪوشش جا طريقا پورو ڪرڻ جي عام طريقن کان مختلف آهن؛ ترقي يافته دنيا ۾ 85 سيڪڙو ڪوششون منشيات جي اوور ڊوز ذريعي ٿينديون آهن.


پاڪستان ۾ ڪارو پٿر کائي آپگهات ڪرڻ جا ڪيترائي واقعا رپورٽ ٿيا آهن[15][16]، جن ۾ پنجانوي سيڪڙو آپگهات جي واقعن ۾ عورتن جو انگ شامل آهي[15]. ڪارو پٿر کائي آپگهات ڪندڙ ماڻهوءَ جو سڀ کان پهرين ڳلو متاثر ٿيندو آهي[15]، جيڪو ساهه جي نلين ۾ ڳري جسم ۾ پکڙجي ويندو آهي[15]. جنهن بعد تُرت ئي ساهه جون نليون پوري ريت بند ٿي وينديون آهن[15]. ماهر ڊاڪٽرن جو چوڻ آهي ته ڪارو پٿر کائي آتم هتيا ڪندڙ ماڻهن جي زندگي بچڻ جي اميد ورلي هوندي آهي[15]. اسپتالن تائين پهچڻ کان اڳ اهي ماڻهو موت جي ور چڙهي ويندا آهن[15].

بچاءُ

سنواريو
 
 
آپگهات جي بچاءُ جي شروعات جي طور تي، گولڊن گيٽ برج تي اهي نشانيون هڪ خاص ٽيليفون کي ڏي پهچڻ ڏي زور وٺائڻ ڏين ٿيون جيڪو هڪ اؤکي گھڙي جي هاٽ لائن سان ڳنڍي ٿو، انهي سان گڏوگڏ هڪ 24/7 اؤکي گھڙي جي ٽيڪسٽ لائن سان جوڙي ٿو.

آپگھات کان بچاءُ جو عالمي ڏينهن

 
هڪ پل تي خودڪشي روڪڻ وارو لوڙھو

آپگهات جي روڪٿام هڪ اصطلاح آهي جيڪو بچاءُ واري اُپائن ذريعي آپگهات جي واقعن کي گهٽائڻ لاءِ گڏيل ڪوششن لاءِ استعمال ٿيندو آهي. آپگهات کان حفاظتي اُپائن ۾ مدد وٺڻ، ۽ ٿراپي تائين رسائي شامل آهن[17]. آپگهات جي سوچ رکندڙ اٽڪل 60 سيڪڙو ماڻهو مدد نٿا وٺن[18]. ائين نه ڪرڻ جي ڪارڻن ۾ گهٽ سمجھي ويندڙ ضرورت، ۽ اڪيلو مسئلي جو حل ڪرڻ جي اِڇا شامل آهي[19]. انهن اعليٰ شرحن جي باوجود، آپگهات جي رويي لاء ڪجهه قائم ڪيل علاج موجود آهن[20].


 
جاپاني جنرل ھيديڪي ٽوجو کي 1945 آپگهاتُ جي ڪوشش کان پوءِ بچائڻ جي ڪوشش ڪندي

پڻ ڏسو

سنواريو

حوالا

سنواريو
  1. ↑ "Suicide | Online Sindhi Dictionaries | آن لائين سنڌي ڊڪشنريون". dic.sindhila.edu.pk. حاصل ڪيل 2023-06-16. 
  2. ↑ Stedman's Medical Dictionary (28th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. ISBN 978-0-7817-3390-8. 
  3. ↑ {cite journal |vauthors=Hawton K, van Heeringen K |title=Suicide |journal=Lancet |volume=373 |issue=9672 |pages=1372–81 |date=April 2009 |pmid=19376453 |doi= 10.1016/S0140-6736(09)60372-X}}
  4. ↑ "خودڪشي: سبب ، خاصيتون ۽ روڪ - سائنس - 2023". warbletoncouncil (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2023-06-16. 
  5. ↑ "Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database". Bulletin of the World Health Organization 86 (9): 726–32. September 2008. doi:10.2471/BLT.07.043489. PMID 18797649. 
  6. ↑ "Means restriction for suicide prevention". Lancet 379 (9834): 2393–9. June 2012. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. 
  7. ↑ "Methods of suicide: international suicide patterns derived from the WHO mortality database". Bulletin of the World Health Organization 86 (9): 726–32. September 2008. doi:10.2471/BLT.07.043489. PMID 18797649. 
  8. ↑ International Handbook of Suicide Prevention: Research, Policy and Practice. John Wiley and Sons. 1 June 2011. p. 34. ISBN 978-1-119-99856-3. https://books.google.com/books?id=3fDGLWQtwFkC&pg=PA34. 
  9. ↑ "Suicide Fact sheet N°398". WHO. وقت 4 March 2016 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 March 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  10. ↑ "The global distribution of fatal pesticide self-poisoning: systematic review". BMC Public Health 7: 357. December 2007. doi:10.1186/1471-2458-7-357. PMID 18154668. 
  11. ↑ "Means restriction for suicide prevention". Lancet 379 (9834): 2393–9. June 2012. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. 
  12. ↑ Psychiatry (4th ed.). Oxford: Oxford University Press. 5 January 2012. p. 62. ISBN 978-0-19-923396-0. https://books.google.com/books?id=F4THKWvbAPEC&pg=PA62. 
  13. ↑ "Means restriction for suicide prevention". Lancet 379 (9834): 2393–9. June 2012. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. 
  14. ↑ "Means restriction for suicide prevention". Lancet 379 (9834): 2393–9. June 2012. doi:10.1016/S0140-6736(12)60521-2. PMID 22726520. 
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 15.6 "خودڪشي لاءِ استعمال ٿيندڙ طريقا - چڱي نه خودڪشي هُئي (محب ڀيل)". SindhSalamat Kitab Ghar (ٻولي ۾ Sindhi). حاصل ڪيل 2023-06-16. 
  16. ↑ "ٽنڊي جان محمد ۾ ناري ڪارو پٿر پي خودڪشي ڪري ڇڏي - Awami Awaz" (ٻولي ۾ Urdu). حاصل ڪيل 2023-06-16. 
  17. ↑ "Suicide Risk and Protective Factors|Suicide|Violence Prevention|Injury Center|CDC". www.cdc.gov. حاصل ڪيل 29 July 2019. 
  18. ↑ "Treatment of suicidal people around the world". The British Journal of Psychiatry 199 (1): 64–70. July 2011. doi:10.1192/bjp.bp.110.084129. PMID 21263012. 
  19. ↑ "Treatment of suicidal people around the world". The British Journal of Psychiatry 199 (1): 64–70. July 2011. doi:10.1192/bjp.bp.110.084129. PMID 21263012. 
  20. ↑ "The psychology of suicidal behaviour". The Lancet. Psychiatry 1 (1): 73–85. June 2014. doi:10.1016/S2215-0366(14)70222-6. PMID 26360404. 
"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=آپگهات&oldid=248893" تان ورتل