وڪيپيڊيا

پاڪستان جا ضلعا

پاڪستان ۾ انتظامي ايڪن جي ٽين سطح

پاڪستان جا ضلعا (اردو: اِضلاعِ پاكِستان) پاڪستان جي ٽين سطح جون انتظامي ورھاستون آهن، جيڪي صوبن ۽ ڊويزنن کان هيٺ آهن، پر مقامي حڪومتن جو پھريون درجو ٺاهن ٿا. پاڪستان ۾ گڏيل طور تي 170 ضلعا آهن، جن ۾ گاديءَ جي هنڌ ۽ آزاد ڪشمير ۽ گلگت بلتستان جا ضلعا شامل آهن.[2][3] اهي ضلعا اڳتي هلي تعلقن ۽ يونين ڪاؤنسلن ۾ ورهايل آهن.

پاڪستان جا ضلعا
قسم ٽين سطح جي انتظامي ورهاست
علائقو اسلامي جمھوريہ پاڪستان
انگ 170 (as of 2023ع)
آبادي وڌ ۾ وڌ: لاھور، پنجاب — 11,126,285 (2017ع)[1]
گهٽ ۾ گهٽ: اواران، بلوچستان — 121,660 (2017ع)[1]
ايراضي وڏي ۾ وڏو: چاغي، بلوچستان — 44٬748 km2 (17٬277 sq mi)
ننڍي ۾ ننڍو: ناظم آباد (مرڪزي ڪراچي)، سنڌ — 69 km2 (27 sq mi)
حڪومت ضلعي حڪومت
ذيلي تقسيم تعلقا
يونين ڪاؤنسلون

تاريخ سنواريو

1947ع ۾ جڏهن پاڪستان آزاد ٿيو تہ ملڪ جا 124 ضلعا هئا. 1969ع ۾ اوڀر پاڪستان ۾ 2 نوان ضلعا (تنگيل ۽ پتوکلي) ٺاهيا ويا، جنھن ساڻ ضلعن جو ڪل انگ 126 ٿي ويو. بنگلاديش جي آزاديءَ سان پاڪستان پنھنجا 20 ضلعا وڃائي ويٺو ۽ پوءِ 106 ضلعا وڃي بچيا. 2001ع ۾ ڪراچي جي 5 ضلعن ڪراچي سينٽرل، ڪراچي ايسٽ، ڪراچي سائوٿ، ڪراچي ويسٽ ۽ ملير کي ضم ڪري ڪراچي ضلعو جنھن اهو انگ 102 تائين گهٽجي ويو. ڊسمبر 2004ع ۾ ضلعن جو تعداد ٻيھر وڌي 106 ٿي ويو، جڏهن سنڌ صوبي ۾ چار نوان ضلعا ٺاهيا ويا جن مان هڪ (عمرڪوٽ) 2000ع تائين موجود هو ۽ ٽي ضلعا (ڪشمور، قمبر ۽ ڄامشورو) نوان ٺاهيا ويا.[4][lower-alpha 1] ميرپورخاص، جيڪب آباد، لاڙڪاڻي ۽ دادو ضلعن مان ساڳي ئي وقت نوان ضلعا جوڙيا ويا. مئي 2005ع ۾ پنجاب جي صوبائي حڪومت ننڪانہ صاحب کي شيخوپوره ضلعي جي هڪ تعلقي مان وڌائي پنھنجي حق ۾ ضلعي جو درجو ڏئي هڪ نئون ضلعو بڻايو.[5][lower-alpha 2] 11 جولاءِ 2011ع تي، سنڌ حڪومت ڪراچي ڏکڻ، ڪراچي اوڀر، ملير، ڪراچي اولھ، ۽ ڪراچي سينٽرل ضلعا ٻيھر بحال ڪيا. بعد م 2013ع ۾، ڪراچي اوڀر ضلعي مان ڪورنگي ضلعو ٺاھيو ويو. آزاد ڄمون ۽ ڪشمير ۾، حڪومت جو هڪ ٻيو درجو ٽن انتظامي ڊويزنن مان 10 ضلعن ۾ ٺاهيو ويو. گلگت بلتستان ۾ 14 ضلعا آهن جن کي ٻن علائقن گلگت ۽ بلتستان جي وچ ۾ ورهايو ويو آهي. 2018ع ۾ وفاق جي انتظام هيٺ قبائلي علائقن (فاٽا) کي خيبرپختونخوا صوبي ۾ ضم ڪيو ويو ۽ فاٽا ايجنسين کي ضلعن ۾ تبديل ڪيو ويو.

چاغي علائقي جي لحاظ کان پاڪستان جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي جڏهن تہ لاهور ضلعو 2017ع جي مردم شماري ۾ ڪل آبادي 11,126,285 سان گڏ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو ضلعو آهي. ڪوئيٽا بلوچستان جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي آبادي جي لحاظ سان 2017ع جي مردم شماري ۾ ڪل آبادي 2,275,699 آهي. بھاولپور علائقي جي لحاظ کان پنجاب جو سڀ کان وڏو ضلعو آهي. 2017ع جي مردم شماري ۾ چترال علائقي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو آهي ۽ پشاور خيبرپختونخواھ کان آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو آهي. ايراضي جي لحاظ کان سنڌ جو سڀ کان وڏو ضلعو ٿرپارڪر آهي[6] ۽ آبادي جي لحاظ کان ڪراچي اولھ 3,914,757 جي آبادي سان 2017ع جي مردم شماري مطابق سڀ کنا وڏو ضلعو آھي. ڪراچي ڊويزن جي ڇھن ضلعن جي گڏيل آبادي 2017ع جي مردم شماري ۾ 16 ملين کان مٿي آهي، ڪراچي ڊويزن جي انھن ڇھن ضلعن جي سراسري آبادي 2.675 ملين کان وڌيڪ آهي. نيلم ۽ ڪوٽلي آزاد ڪشمير جا ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏا ضلعا آهن. گلگت ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان گلگت بلتستان جو سڀ کان وڏو علائقو آهي.

انتظاميہ سنواريو

ڊپٽي ڪمشنر سنواريو

اصل مضمون: ڊپٽي ڪمشنر (پاڪستان)

ڊپٽي ڪمشنر (عام طور تي "DC" طور سڃاتو ويندڙ) ضلعي جو ايگزيڪيوٽو سربراھ ھوندو آهي. ڊپٽي ڪمشنر حڪومت طرفان پاڪستان ايڊمنسٽريٽو سروس مان مقرر ڪيا ويندا آهن.

ضلعي ڪائونسل سنواريو

ضلعي ڪائونسل (يا ضلع ڪائونسل ) ضلعي سطح تي هڪ مقامي حڪومتي ادارو آهي.

ضلعي ڪائونسل جي ڪمن ۾ ضلعي اندر روڊن ۽ پلن جي تعمير ۽ سار سنڀال، اسپتالن ۽ ڊسپينسرين جي تعمير، اسڪول ۽ تعليمي ادارا، صحت جون سھولتون ۽ صفائي سٿرائي، پيئڻ جي پاڻي لاءِ ٽيوب ويل، ريسٽ هائوسز، ۽ يونين ڪائونسلن جي سرگرمين ۾ رابطا شامل آهن.

صوبا ۽ علائقا سنواريو

 
پاڪستان جا ضلعا
نمبر صوبو يا علائقو ڊويزن(ون) ضلعو(ضلعا) ايراضي
(km2) 		آبادي
(2017ع)[7] 		گهاٽائي
(ماڻھو/km2)
1 آزاد ڄمون ۽ ڪشمير 3 10 13,297 4,045,366 304.23
2 بلوچستان 8[8] 36[9] 347,190 12,344,408 35.55
3 گلگت-بلتستان 3 14 72,971 1,492,924 47.96
4 اسلام آباد وفاقي گاديءَ جو ھنڌ 1 1 906 2,006,572 2,214.76
5 خيبر پختونخوا 7[8] 38[8] 101,741 35,525,047 349.17
6 پنجاب 11[8] 42[10] 205,344 110,012,442 535.74
7 سنڌ 7[8] 30[11] 140,914 47,886,051 339.82

صوبن ۽ علائقن جي ضلعن جي فھرست سنواريو

بلوچستان سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو بلوچستان جا ضلعا
 
# ضلعو صدر ھنڌ ايراضي
(km²) 		آبادي
(2017ع)[12] 		گھاٽائي
(ماڻھو/km²) 		ڊويزن
1 اواران اواران 29,510[13] 122,011 4 قلات
2 برکاڻ برکاڻ 3,514 171,556 48.8 زوب
3 چاغي چاغي 44,748[14] 226,008 5 ڪوئيٽا
4 ڊيرا بگٽي ڊيرا بگٽي 10,160 312,603 31 سبي
5 گوادر گوادر 12,637 263,514 21 مڪراڻ
6 ھرنائي[15] ھرنائي 4,096 97,017 24 سبي
7 جعفر آباد ضلعو ڊيرا الھيار 2,445 513,813 210 نصير آباد
8 جھل مگسي جھل مگسي 3,615 149,225 41 نصير آباد
9 ڪڇي ڍادر 7,499 237,030 32 نصير آباد
10 قلات قلات 6,622 412,232 62 قلات
11 ڪيچ تربت 22,539 909,116 40 مڪراڻ
12 خاران خاران 8,958 156,152 17 قلات
13 خضدار خضدار 35,380 802,207 23 قلات
14 قلعو عبدالله چمن 3,293 757,578 230 ڪوئيٽا
15 قلعو سيف الله قلعو سيف الله 6,831 342,814 50 زوب
16 ڪوھلو ڪوھلو 7,610 214,350 28 سبي
17 لسٻيلو اٿل 15,153 574,292 38 قلات
18 چمن چمن 3,293 757,578 230 ڪوئيٽا
19 لورالائي لورالائي 9,830 397,400 40 زوب
20 مستونگ مستونگ 5,896 266,461 45 قلات
21 موسيٰ خيل موسيٰ خيل بازار 5,728 167,017 29 زوب
22 نصير آباد ڊيرا مراد جمالي 3,387 490,538 145 نصير آباد
23 نوشڪي[16] نوشڪي 5,797 178,796 31 ڪوئيٽا
24 پنجگور پنجگور 16,891 316,385 19 مڪراڻ
25 پشين پشين 7,819 736,481 94 ڪوئيٽا
26 ڪوئيٽا ڪوئيٽا 2,653 2,275,699 858 ڪوئيٽا
27 شيراني شيراني 2,800 153,116 55 زوب
28 سبي سبي 7,796 135,572 17 سبي
29 صحبت پور صحبت پور 7,796 200,538 26 نصير آباد
30 واشڪ واشڪ 29,510 176,206 6 قلات
31 زوب زوب 20,297 310,544 15 زوب
32 زيارت زيارت 1,489 160,422 108 قلات
33 سوراب سوراب 6,622 412,232 62 قلات
34 اوستا محمد اوستا محمد 7,796 200,538 26 نصير آباد
35 ڊڪي ڊڪي 153,000 زوب
36 حب حب 6,716 339,640 51 قلات

خيبر پختونخوا سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو خيبر پختونخوا جا ضلعا
 
خيبر پختونخوا، ڪي.پي.ڪي، نقشو
انگ ضلعو صدر ھنڌ ايراضي
(km²) 		آبادي
(2017ع)[17] 		گھاٽائي
(ماڻھو/km²) 		ڊويزن
1 ايبٽ آباد ايبٽ آباد 1,967 1,332,912 785 ھزارہ
2 الائي الائي وادي N/A N/A N/A ھزارہ
3 باجوڙ کر 1,290 1,093,684 848 مالاڪنڊ
4 بنون بنون 1,227 1,167,892 952 بنون
5 بٽگرام بٽگرام 1,301 476,612 366 ھزارہ
6 بونير ڊگر 1,865 897,319 481 مالاڪنڊ
7 چارسده چارسده 996 1,616,198 1,623 پشاور
8 سينٽرل دير ضلعو واري مالاڪنڊ
9 ڊيرا اسماعيل خان ڊيرا اسماعيل خان 7,326 1,627,132 222 ڊيرا اسماعيل خان
10 ھنگو ھنگو 1,097 518,798 473 ڪوھاٽ
11 ھريپور ھريپور 1,725 1,003,031 581 ھزارہ
12 ڪرڪ ڪرڪ 3,372 706,299 209 ڪوھاٽ
13 خيبر لنڊي ڪوتل 2,576 986,973 383 پشاور
14 ڪوھاٽ ڪوھاٽ 2,545 993,874 390 ڪوھاٽ
15 ڪرم پاراچنار 3,380 619,553 201 ڪوھاٽ
16 ڪولائي پلاس ڪولائي - - - ھزارہ
17 لڪي مروت لڪي مروت 3,164 876,182 277 بنون
18 لوئر دير تيمر ڳڙھ 1,582 1,435,917 908 مالاڪنڊ
19 لوئر ڪوھستان پٽان 7,492 784,711* 105 ھزارہ
20 ھيٺيون چترال چترال 7,492 784,711* 105 مالاڪنڊ
21 مالاڪنڊ بٽ خيل 952 720,295 757 مالاڪنڊ
22 مانسھرہ مانسھرہ 4,579 1,556,460 340 ھزارہ
23 مردان مردان 1,632 2,373,061 1,454 مردان
24 مھمند ضلعو گھلاني 2,296 466,984 203 پشاور
25 اتر وزيرستان ميران شاھ 4,707 543,254  115 بنون
26 نوشھرہ نوشھرہ 1,748 1,518,540 869 پشاور
27 اورڪزئي ڪلايا 1,538 254,356 165 ڪوھاٽ
28 پشاور پشاور 1,257 4,269,079 3,396 پشاور
29 شانگلا الپوري 1,586 757,810 478 مالاڪنڊ
30 مٿيون ڏکڻ وزيرستان اسپنڪائي ڊيرا اسماعيل خان
31 ھيٺيون ڏکڻ وزيرستان وانا ڊيرا اسماعيل خان
32 صوابي صوابي 1,543 1,624,616 1,053 مردان
33 سوات سيدو شريف 5,337 2,309,570 433 مالاڪنڊ
34 ٽانڪ ٽانڪ 1,679 391,885 233 ڊيرا اسماعيل خان
35 تورغر جدبا 497 171,395 345 ھزارہ
36 اپر دير دير 3,699 946,421 256 مالاڪنڊ
37 اپر ڪوھستان داسو 7,492 784,711* 105 ھزارہ
38 مٿيون چترال بُوني - - - مالاڪنڊ

نوٽ: تازو فرنٽيئر ريجنس جا 7 ضلعا وفاقي منتظم شده قبائلي علائقا خيبر پختونخوا ۾ ضم ٿيا. آبادي ۽ ايراضي لاڳاپيل ضلعن ۾ شامل ڪئي وئي آھي.

پنجاب سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو پنجاب، پاڪستان جا ضلعا
 
# ضلعو صدر ھنڌ ايراضي
(km²) 		آبادي
(2017ع) 		گھاٽائي
(ماڻھو
في
km²) 		ڊويزن
1 اٽڪ اٽڪ 6,858 1,883,556 275 راولپنڊي
2 بھاول نگر بھاول نگر 8,878 2,981,919 336 بھاولپور
3 بھاولپور بھاولپور 24,830 3,668,106 148 بھاولپور
4 ڀڪر ڀڪر 8,153 1,650,518 202 سرگوڌا
5 چڪوال چڪوال 6,524 1,495,982 229 راولپنڊي
6 چنيوٽ چنيوٽ 2,643 1,369,740 518 فيصل آباد
7 ڊيرا غازي خان ڊيرا غازي خان 11,922 2,872,201 241 ڊيرا غازي خان
8 فيصل آباد فيصل آباد 5,856 7,873,910 1,345 فيصل آباد
9 گجرانوالہ گجرانوالہ 3,622 5,014,196 1,384 گجرانوالہ
10 گجرات گجرات 3,192 2,756,110 863 گجرانوالہ
11 حافظ آباد حافظ آباد 2,367 1,156,957 489 گجرانوالہ
12 ڄام پور ڄام پور N/A N/A N/A ڊيرا غازي خان
13 جھنگ جھنگ 8,809 2,743,416 311 فيصل آباد
14 جھلم جھلم 3,587 1,222,650 341 راولپنڊي
15 قصور قصور 4,796 3,454,996 720 لاھور
16 خانيوال خانيوال 4,349 2,921,986 672 ملتان
17 خوشاب جوھر آباد 6,511 1,281,299 197 سرگوڌا
18 لاھور لاھور 1,772 11,126,285 6,279 لاھور
19 ليہ ليہ 6,291 1,824,230 290 ڊيرا غازي خان
20 لوڌران لوڌران 2,778 1,700,620 612 ملتان
21 منڊي بھاءالدين منڊي بھاءالدين 2,673 1,593,292 596 گجرانوالہ
22 ميانوالي ميانوالي 5,840 1,546,094 265 سرگوڌا
23 ملتان ملتان 3,720 4,745,109 1,275 ملتان
24 مظفر ڳڙھ مظفر ڳڙھ 8,249 4,322,009 524 ڊيرا غازي خان
25 نارووال نارووال 2,337 1,709,757 732 گجرانوالہ
26 ننڪانہ صاحب[5] ننڪانہ صاحب 2,960 1,356,374 458 لاھور
27 اوڪاڙا اوڪاڙا 4,377 3,039,139 694 ساھيوال
28 پاڪپتن پاڪپتن 2,724 1,823,687 669 ساھيوال
29 رحيم يار خان رحيم يار خان 11,880 4,814,006 405 بھاولپور
30 راجن پور راجن پور 12,319 1,995,958 162 ڊيرا غازي خان
31 راولپنڊي راولپنڊي 5,286 5,405,633 1,322 راولپنڊي
32 ساھيوال ساھيوال 3,201 2,517,560 786 ساھيوال
33 سرگوڌا سرگوڌا 5,854 3,703,588 633 سرگوڌا
34 شيخوپورا شيخوپورا 3,030 3,460,426 1,142 لاھور
35 سيالڪوٽ سيالڪوٽ 3,016 3,893,672 1,291 گجرانوالہ
36 ٽوبہ ٽيڪ سنگھ ٽوبہ ٽيڪ سنگھ 3,252 2,190,015 673 فيصل آباد
37 وھاڙي وھاڙي 4,364 2,897,446 664 ملتان
38 تلہ گنگ تلہ گنگ 2999 527,756 180 راولپنڊي
39 مري مري N/A N/A N/A راولپنڊي
40 تونسہ تونسہ N/A N/A N/A ڊيرا غازي خان
41 ڪوٽ ادو ڪوٽ ادو N/A N/A N/A ڊيرا غازي خان
42 وزير آباد وزير آباد N/A N/A N/A گجرات

سنڌ سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو سنڌ جا ضلعا
 
انگ ضلعو صدر مقام ايراضي
(km²) 		آبادي
(2017) 		گھاٽائي
(ماڻھو/km²) 		ڊويزن
1 بدين بدين 6,726 1,804,516 268 ڀنڀور
2 دادو دادو 7,866 1,550,266 197 حيدرآباد
3 گھوٽڪي ميرپور ماٿيلو 6,083 1,646,318 270 سکر
4 حيدرآباد حيدرآباد 5,519 2,199,463 398 حيدرآباد
5 جيڪب آباد جيڪب آباد 5,278 1,006,297 191 لاڙڪاڻو
6 ڄامشورو ڄامشورو 11,250 993,142 88 حيدرآباد
7 ڪراچي سينٽرل ڪراچي 69 2,971,626 43,067 ڪراچي
8 ڪراچي اوڀر ڪراچي 165 2,907,467 17,610 ڪراچي
9 ڪراچي ڏکڻ ڪراچي 122 1,791,751 14,686 ڪراچي
10 ڪراچي اولھ ڪراچي 929 3,914,757 4,214 ڪراچي
11 ڪشمور ڪنڌڪوٽ 2,592 1,089,169 420 لاڙڪاڻو
12 خيرپور خيرپور 15,910 2,404,334 151 سکر
13 ڪورنگي ڪورنگي 95 2,457,019 25,918 ڪراچي
14 ڪياماڙي مورڙو ميربحر - - - ڪراچي
15 لاڙڪاڻو لاڙڪاڻو 1,906 1,524,391 205 لاڙڪاڻو
16 ملير ملير 2,268 2,008,901 886 ڪراچي
17 مٽياري مٽياري 1,417 769,349 543 حيدرآباد
18 ميرپور خاص ميرپور خاص 2,925 1,505,876 515 ميرپور خاص
19 نوشھرو فيروز نوشھرو فيروز 2,945 1,612,373 548 شھيد بينظير آباد
20 قمبر شھدادڪوٽ قمبر 5,599 1,341,042 239 لاڙڪاڻو
21 سانگھڙ سانگھڙ 10,720 2,057,057 192 ميرپور خاص
22 شھيد بينظير آباد نوابشاھ 4,502 1,612,847 358 شھيد بينظير آباد
23 شڪارپور شڪارپور 2,512 1,231,481 490 لاڙڪاڻو
24 سجاول سجاول 8,699[18] 781,967 106 ڀنڀور
25 سکر سکر 2,512 1,487,903 592 سکر
26 ٽنڊو الھيار ٽنڊو الھيار 5,165 836,887 162 حيدرآباد
27 ٽنڊو محمد خان ٽنڊو محمد خان 2,310 677,228 293 حيدرآباد
28 ٿرپارڪر مٺي 19,638 1,649,661 84 ميرپور خاص
29 ٺٽو ٺٽو 7,705[6] 979,817 98 ڀنڀور
30 عمرڪوٽ[19] عمرڪوٽ 5,608[6] 1,073,146 191 ميرپور خاص

آزاد ڄمون ۽ ڪشمير سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو آزاد ڪشمير جا ضلعا
 
ڪشمير جا ضلعا
# ضلعو صد ھنڌ ايراضي
(km²) 		آبادي
(1998ع)[20] 		آبادي
(2017ع)[21] 		گھاٽائي
(ماڻھو/km²) 		ڊويزن
1 مظفر آباد مظفر آباد 1,642 453,957 650,370 394 مظفرآباد
2 ھٽيان مٿيون ھٽيان بالا 854 166,064 230,529 270 مظفرآباد
3 نيلم اٺمقام 3,621 125,712 191,251 53 مظفرآباد
4 ميرپور ميرپور 1,010 333,482 456,200 452 ميرپور
5 ڀمبر ڀمبر 1,516 301,633 420,624 297 ميرپور
6 ڪوٽلي ڪوٽلي 1,862 563,134 774,194 416 ميرپور
7 پونڇ راولاڪوٽ 855 411,035 500,571 585 پونچ
8 باغ باغ 770 281,721 371,919 483 پونچ
9 حويلي فارورڊ ڪھوٽہ 598 111,694 152,124 254 پونچ
10 سڌنوتي پلندري 569 224,091 297,584 523 پونچ

گلگت–بلتستان سنواريو

اصل مضمون جي لاءِ ڏسو گلگت–بلتستان جا ضلعا
 
گلگت بلتستان جون انتظامي ڊويزنون ۽ ضلعا
 
گلگت-بلتستان جي ضلعن جو نقشو
# ضلعو صدر ھنڌ ايراضي
(km²) 		آبادي
(1998) 		ڊويزن
1 گھانچي کپلو 6,400 88,366 بلتستان
2 اسڪردو اسڪردو 15,000 214,848 بلتستان
3 استور گوري ڪوٽ 8,657 71,666 ديامر
4 ديامر چلاس 10,936 131,925 ديامر
5 گذر گاڪچ 9,635 120,218 گلگت
6 گلگت گلگت 38,000 243,324 گلگت
7 ھنزہ علي آباد 17,145 80,355 گلگت
8 کرمنگ مادوپور 20,000[22] بلتستان
9 شگر شگر 8,500 109,000 بتستان
10 نگر نگر 15,567 89,420 گلگت
11 گپيس–ياسين ڦندر گلگت
12 تنگير تنگير ديامر
13 ڊيرل ڊيرل ديامر
14 روندو دمبوداس بلتستان

پڻ ڏسو سنواريو

حوالا سنواريو

  1. ↑ 1.0 1.1 "District Wise Census Results – Census 2017" (PDF). www.pbscensus.gov.pk. وقت 29 August 2017 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 September 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  2. ↑ "Dividing governance: Three new districts notified in G-B – The Express Tribune". The Express Tribune. حاصل ڪيل 2019-04-05. 
  3. ↑ "Administrative Setup.". ajk.gov.pk. وقت 9 April 2010 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 May 2010.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  4. ↑ "Four new districts in Sindh". Daily Times. 11 December 2004. http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_14-12-2004_pg7_36. 
  5. ↑ 5.0 5.1 "Nankana becomes district". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 16 February 2014. 
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 "Thatta (District, Pakistan) – Population Statistics, Charts, Map and Location". citypopulation.de.  حوالي جي چڪ: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  7. ↑ "Province Wise Provisional Results of Census – 2017" (PDF). Pakistan Bureau of Statistics. وقت 2017-11-15 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Babakhel, Mohammad Ali. "New districts". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 2022-04-25. 
  9. ↑ "New division, two districts created in Balochistan". Dawn. Pakistan. حاصل ڪيل 2021-06-30. 
  10. ↑ "Districts | Punjab Portal". Punjab.gov.pk. حاصل ڪيل 16 February 2014. 
  11. ↑ "Map of Sindh". Government of Sindh. وقت 26 December 2018 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  12. ↑ "Pakistan Bureau of Statistics - 6th Population and Housing Census". www.pbscensus.gov.pk. وقت 15 October 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 8 September 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  13. ↑ "Home - Government of Balochistan" (PDF). balochistan.gov.pk. حاصل ڪيل 1 June 2018. 
  14. ↑ "Country escapes major earthquake damage". Daily Times. 20 January 2011. Archived from the original on 11 December 2013. https://web.archive.org/web/20131211165305/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2011%5C01%5C20%5Cstory_20-1-2011_pg1_8. Retrieved 16 February 2014. 
  15. ↑ "Harnai is new district of Balochistan". Dawn.Com. حاصل ڪيل 16 February 2014. 
  16. ↑ "Kharan and Noshki District" (PDF). American Refugee Committee. وقت 2011-07-25 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
  17. ↑ "DISTRICT WISE CENSUS RESULTS CENSUS 2017" (PDF). www.pbscensus.gov.pk. 
  18. ↑ "Sujawal (District, Pakistan) - Population Statistics, Charts, Map and Location". citypopulation.de. 
  19. ↑ "Historically & Geographically". District Government Umerkot. وقت 24 February 2012 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 16 February 2014. 
  20. ↑ Azad Government of Jammu & Kashmir, Muzaffarabad, 2019.
  21. ↑ Azad Government of Jammu & Kashmir, Muzaffarabad, 2019.
  22. ↑ "Archived copy". وقت 24 November 2015 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 12 December 2015.  Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=پاڪستان_جا_ضلعا&oldid=261279" تان ورتل