سنڌي ادب ۾ افساني جي اِرتقا

سنڌي ٻولي ۾ ادب جون جديد صنفون (ناول، ڊرامي ۽ مضمون) انگريز جي دور ۾ داخل ٿيون۔ اھڙي طرح افسانو به ان ئي دور ۾ پروان چڙھيو۔ پر ان کي سنڌي افسانن جو اِرتقائي دور نٿو چئي سگھي۔

پھريون دور (1851ع کان 1925ع تائين)

1851ع ۾ سورٺ راء ڏياچ، شھزادي مانڪ جي ڪھاڻي، ڀنڀي زميندار جي ڪھاڻي وغيرھ جي نالن سان ڪھاڻيون لکيون ويون، پر ان کي باقائده افساني جي ابتداء نٿو چئي سگھجي۔

ھن دور جا مصنف:

• محمد عثمان ڏيپلائي
• ڄيٺمل پر سرام
• غلام حسين قريشي
• عبدالله عبد

ٻيو دور (1925ع کان 1940ع تائين)

ھن دور کي ترجمي جو دور چئي سگھجي ٿو۔ ھن زماني ۾ ھندي، بنگالي، گجراتي ۽ ڪيترن ئي ٻي ٻولين مان افسانن جا ترجما ڪيا ويا۔

ھن دور جا مصنف:

• مرزا نادر بيگ
• لطف الله بدوي
• امر لعل ھنگوراڻي
• عثمان علي انصاري

ٽيون دور (1940ع کان 1947ع تائين)

ھي دور سنڌي افساني جو ھنگامي دور ڄاتو وڃي ٿو۔ برطانوي راڄ جي انتھا ٿي، آزادي جي تحريڪن زور پڪڙي رھيون ھيون، جنھن جو به وڏو اثر افساني تي پيو۔

ھن دور جا مصنف:

• گوبند مالھي
• سگن آھوجا
• شيخ اياز
• ڪيرت ٻاٻاڻي

نئون دور (1947ع کان 1960ع تائين)

ورھاڱي کان بعد ھي دور بحران سان ڀريل ھو۔ ڪيترا ئي پبلشر ۽ مصنف ڪوچ ڪري ويا۔ ڪجهه سالن بعد ترقي شروع ٿي جيڪا اڃان تائين روان دوان آھي۔

ھن دور جا مصنف:

• جمال ابڙو
• غلام رباني آگرو
• اياز قادري
• جمال رند
• سراج ميمڻ
• ع ۔ ق شيخ
• بيگم زينت
• ثميره زرين

جديد دور (1960 کان اڄ تائين)

افساني پنھنجي ترقي جون منزلون طي ڪري گھڻو اڳتي تائين پھچي چڪا آھي۔ ھن دؤر ۾ ڪيترائي نوان تجربا به ڪيا ويا آھن۔

ھن دور جا مصنف:

• مھتاب محبوب
• غلام نبي مغل
• نسيم کرل
• امر جليل
• نورالھديٰ شاھ
• آغا سليم

۽ ڪيترن ئي مصنفن ھن صنف تي طبع آزمائي ڪئي آھي ۽ ڪري رھيا آھن۔