سائبرنيٽڪس

رابطي ۽ ڪنٽرول جو نظريو ريگيوليٽري موٽ جي بنياد تي

سائبرنيٽيڪس (Cybernetics) هڪ ٽرانس ڊسپلنري [1] ۽ ”انٽيڊسپلينري“ طريقو آهي[2]، جنهن جو لاڳاپو ضابطو رکندڙ ۽ مقصدي نظام ان جي جوڙجڪ، رڪاوٽن ۽ امڪانن سان آهي. نظم و ضبط جو بنيادي تصور سرڪلر سبب ڄاڻڻ جي طاقت يا فيڊ بئڪ آهي - يعني، جتي ڪمن جا نتيجا وڌيڪ عمل لاءِ اِن پٽ طور ورتو وڃي ٿو. سائبرنيٽيڪس اهڙن عملن سان لاڳاپو رکي ٿو جڏهن ته اهي مجسم آهن[3]، بشمول ماحولياتي، ٽيڪنالاجي، حياتياتي، سنجيدگي، ۽ سماجي نظام، ۽ عملي سرگرمين جي حوالي سان جهڙوڪ ڊزائيننگ، سکيا، انتظام، ڳالههٻولهه ۽ پاڻ سائبرنيٽيڪس جو اڀياس.

Principle diagram of a cybernetic system with a feedback loop

سمجهاڻي سنواريو

سائبرنيٽيڪس جو شبد يوناني لفظ kybernetes مان نڪتل آهي، جنهن جي بنيادي معنيٰ آهي اسڪاندر، يعني ٻيڙيءَ جو سرواڻ ۽ ماهر ملاح. 1948 ۾، Norbert Wiener پهريون ڀيرو سائبرنيٽيڪس اصطلاح متعارف ڪرايو. عموماََ سائبرنيٽيڪس جو اصطلاح لاءِ اها ڪلپنا به عام آهي ته هي سائبر معنيٰ يا ڪنٽرولنگ ۽ نيٽڪس netics معنيٰ ڀائيواري يا نيٽ ورڪ جو مجموعو پڻ سمجهيو ويندو آهي، پر ان مفروضي جو سبب شايد اهو آهي ته 1970ع جي ڏهاڪي ۾ پيدا ٿيل سي ڊي سي سائبر CDC Cyber، نالي سان ڪمپيوٽرن جي ڪري ڪمپيوٽرن ۽ نيٽ ورڪ تصورن کي ملائي ڇڏيو ويو هجي. ٻيو ويچار اهو آهي ته لفظ ڪيبرنان kybernan هڪ مرڪب لفظ آهي جنهن جي معنيٰ آهي سائبر يا سرشتو ۽ ics- suffix معنيٰ اڀياس يا -yat جو مرڪب لفظ آهي. سائبرنيٽڪس هڪ سرشتي ۾ رابطي ۽ ڪنٽرول جي ڪم جي وِديا آهي. يعني، ان جي وسيلي ڪنهن به سسٽم (جيوَ (جاندار) يا بي جاندار) ۾ ٿيندڙ واقعن تي ڪنٽرول ڪيو ويندو آهي. جڏهن ته ضابطي يا ڪنٽرول جو عمل جو پنهنجو پاڻ، سرشتي جي پنهنجي اندر ۽ نظام ۽ ان جي ماحول ۾ ٿيندڙ ڪميونيڪيشن ۽ رابطن تي دارومدار هوندو آهي ۽ اهڙيءَ طرح اندرئين ۽ ٻاهرئين ماحول مان حاصل ڪيل ڄاڻ (رد عمل) جي بنياد تي ضابطو يا ڪنٽرول جو عمل، جيڪو نظام کي هڪ موزون ۽ گهربل روپ (خودتنظيم) ڏانهن وٺي وڃي ٿو. ڄڻ ته سائبرنيٽڪس جا ٻه مکيه ڪارڻ آهن. 1- راءِ يا فيڊبيڪ ۽ 2- پاڻ ضابطو يا خودڪار ضابطو (آٽوريگيوليشن).


حوالا سنواريو

  1. Müller, Albert (2000). "A Brief History of the BCL". Österreichische Zeitschrift für Geschichtswissenschaften 11 (1): 9–30. http://bcl.ece.illinois.edu/mueller/index.htm. Retrieved 2012-06-06. 
  2. "Cybernetics spilled out all over the disciplinary map. It was a strongly interdisciplinary field, or, better, an antidisciplinary one: it did not aggregate disiplinary perspectives; it rode roughshod over disciplinary boundaries..." Pickering, A. (2010). The cybernetic brain: Sketches of another future. University of Chicago Press. Pafe 9
  3. Ashby, W. R. (1956). An introduction to cybernetics. London: Chapman & Hall.

ٻاهريان ڳنڍڻا سنواريو

جنرل
سماج