وڪيپيڊيا

اريوان خانات

ايروان خانات [lower-alpha 1] ( فارسي ۽؛- زينت ايروان؛ آرمينيائي؛- يرواني خانوتون؛ آذربائيجاني: İrəvan xanlığı ۽;- ايروان خانليغي، جيڪو چوڪور سعد جي نالي سان پڻ مشهور آهي، [1] [lower-alpha 2] هڪ خانايت (يعني صوبو) هو جيڪو اٺين صدي ۾ افشريد ايران ۾ قائم ٿيو. اهو تقريبن 19،500 چورس ڪلو ميٽر 2، جي ايراضي تي پکڙيل هو [1] ۽ هاڻوڪي ڏينهن واري مرڪزي آرمينيا جي، اگدير صوبي، ڪازيمان ضلعي ڪارس صوبي ۾ موجود-ڏينھن جو ترڪي ۽ شرور ضلعو ۽ سدارڪ ضلعو ضلعن ۾ ناکچيوان خودمختيار جمهوريه جي موجوده ڏينهن جي آذربائيجان جمهوريه حصو هيو.

ايريان جو صوبائي راڄڌاني 19هين صدي جي روسو-ايراني جنگ دوران قفقاز ۾ ايراني دفاع جو مرڪز هو. [1] آخري روس-ايراني جنگ ۾ ايراني شڪست جي نتيجي ۾ ، اهو 1827 ۾ روسي فوجين جي قبضي ۾ آيو [3] ۽ پوءِ ترڪمانچي معاهدي جي مطابق 1828 ع ۾ روسي سلطنت ان کي تسليم ڪيو ويو. ان جي تُرت پوءِ، اڳوڻي ايروان خانيٽ جا علائقا ۽ ناخچيوان خانايت کي روس جي سلطنت جي آرمينيائي اوبلاسٽ جوڙڻ لاءِ شامل ڪيو ويو.

تاريخ سنواريو

انتظاميا سنواريو

ايراني حڪمراني دوران ، بادشاهن ( ايراني شاهن ) مختلف حاڪمن کي پنهنجي ڊومين جي صدارت ڪرڻ جي لاءِ مقرر ڪيو، اهڙي طرح هڪ انتظامي مرڪز بڻيو. انهن حاڪمن عام طور تي ” خان “ يا ” بيگلربيگي “ ، [4] کي لقب ڏيڻ سان گڏوگڏ سردارن (“سردار”) جي لقب سان پڻ رکيو خانيات (يعني صوبو) جي قيام کان اڳ ، [5] ايراني صوبي ايروين صوبي (پڻ چوڪ سعد جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو) تي ساڳي علائقي تي حڪومت ڪرڻ جي لاءِ استعمال ڪيو. ٻنهي صفوي دور صوبو، گڏو گڏ زاند شاهي گهراڻو ۽ قاچار شاهي دور جا انتظامي ادارا، متبادل طور چوڪ سعد جي نالي سان مشهور هئا. [6]

قاجر دور ۾ شاهي قاجر خاندان جي ميمبرن کي، 1828ع تائين روسي قبضي ۾ ايروان خانيات جو حاڪم مقرر ڪيو ويو. [7] ايريان خانوريٽ جي صوبائي سرڪار جا سربراهه سڌي طرح مرڪزي حڪمران خاندان سان سلهاڙيل هئا. [8] انتظامي طور تي ، خانيات کي پندرهن انتظامي ضلعن ۾ ورهايو ويو، جن کي مهالاس سڏيو ويو، فارسي کي ان جي سرڪاري ٻولي سڏيو ويندو هو. [9] [10] [11] مقامي بيوروڪريسي، تهران ۾ واقع مرڪزي حڪومت وانگر قائم هئي. [12]

نيڪچوان خانات سان گڏ ، ايراضي آرمينيا جو حصو بڻيو (پڻ فارسي آرمينيا جي نالي سان). [13] [lower-alpha 3] ايرواني خانات ايراني آرمينيا جي وڏي تعداد بنائي ڇڏي. [13] ايراني راڄ تحت تاريخي آرمينييا جا باقي حصا ڪراباخ خانات ، گانجا خانات ۽ ڪرتلي-ڪاخيتي جو حصو هئا . [13]

واقعا ۽ روس ڏانهن سونپي ڇڏڻ سنواريو

نادر شاهه (ر. 1736-1747) علائقي کي چئن خاناتن؛ ايريوان، ناخچيوان ، ڪراباخ خانات ۽ گانجا خانات ۾ منظم ڪيو. [15] 1747 ع ۾ سندس وفات کانپوءِ ، علائقو زاند خاندان جي حڪمراني جو حصو بڻجي ويو. [15] زاند شاهي گهراڻو جي دور کان پوءِ ، هي ايراني قجر خاندان جي حڪمراني هيٺ آيو. قاجر جي دور ۾ ، خانات خوشحال سمجھيو ويندو هو. [1] روسي سلطنت جي ڪارتلي-ڪاخيتي بادشاهت سان ڳنڍي وڃڻ ۽ 1804-1813 جي روسي-فارسي جنگ جي شروعات ڪرڻ بعد ، ايروائن، ”هڪ ڀيرو ٻيهر“ ، قفقاز ۾ ايراني دفاع جو مرڪز بڻجي ويو. [1]

1804 ع ۾ ، روسي جنرل پاويل تستسيانوف ارويان تي حملو ڪيو ، پر تاج شهزادي (ڪرائون پرنس) عباس مرزا جي سرواڻي هيٺ ، هڪ ”اعليٰ“ ايراني فوج ، هن حملي کي رد ڪري ڇڏيو. [1] 1807 ۾ ، راجا فتح علي شاه قاچار جي مرڪزي ايراني حڪومت (1797-1834) ، حسين خان سردار کي ايروان جو نئون گورنر ( خان ) مقرر ڪيو ، ۽ ان کي سپهه سالار (ڪمانڊر ان چيف) بنائي ڇڏيو (ان ڪري ، ايراني فوج جو سردار) ”درياء آراس جي اتر ۾ ان فوج جو سپهه سالار رهيو. [7] [16]

حسين خان سردار ان وقت جي موجوده بادشاهه فتح علي شاهه قاچار جي حڪومت ۾ سڀني کان اهم فرد هو. [17] هڪ قابل منتظم ، سندس وڏي عرصي تائين جي گورنر طور رهڻ واري دور کي خوشحالي جو دور سمجهيو ويندو آهي ، جنهن دوران هن خانات کي ماڊل صوبو بڻايو. [1] هن جي مقامي بيوروڪريسي ، تهران ۾ مرڪزي حڪومت جي منشور تي ، اثرائتي هئي ، ۽ ايراني را in ۾ مقامي آرمينين جي اعتماد کي بحال ڪري ڇڏيو. [1] [12]

1808 ۾ روسين ، هاڻي جنرل ايوان گڊووچ جي اڳواڻي ۾ ، هڪ ڀيرو ٻيهر شهر تي حملو ڪيو ؛ هن ڀيري اهڙي ڪوشش کي به رد ڪيو ويو. [1] گلستان جي معاهدي (1813) جي ڪري ، جنهن موجب 1804-1813 روسو پرشين جنگ جو خاتمو ٿيو ، ان ٺاهه جي ڪري ايران پنهنجي قفقاز جا ڪيترائي علائقا وڃائي ويٺو. ايروان ۽ تبريز هاڻي روس ڏانهن وڃايل علائقا بحال ڪرڻ جي ايراني ڪوشش جو مکيه مرڪز هئا. [1]

تقريبن هڪ ڏهاڪي بعد ، گلستان معاهدي جي خلاف ورزي ڪندي ، روس ايروان خانات تي حملو ڪيو. [18] [19] ھن حملي؛ 1826-1828 جي روسو-فارسي جنگ سان ٻنهي جي وچ ۾ دشمني جي آخري ڀڃڪڙي ٿي . هن جنگ جي شروعاتي مرحلن ۾ ، ايرانين ڪيترائي علائقا بحال ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويا ، جيڪي 1813 ۾ انهن کان کسجي ٿي ويا هئا. بهرحال ، 1827 جو روسي حملو، جنهن ۾ سپريئر روسي آرٽلري فيصلائتو ڪردار ادا ڪيو ، جنهن جي نتيجي ۾ ايرانين کي عباس آباد قلعو، سردار قلعو ۽ ايوروان ۾ پڻ شڪست ملي. [1] ايريوان تي روس طرفان 2 آڪٽوبر 1827 تي ڪنٽرول سنڀاليو ويو هو. [1] فيبروري 1828 ۾ ، ايران کي ترڪمانچي جي معاهدي تي دستخط ڪرڻ تي مجبور ڪيو ويو، جنهن جي نتيجي ۾ خانات جي قبضي (۽ گڏوگڏ اتر جي ٻين باقي علائقن ڏانهن ويو) آف اريس درياهه ) روسيءَ ڏانھن. [1] سوويت يونين جي زوال کان پوءِ آريس ندي ايران ۽ آرمينيا جي سرحد بڻجي وئي ۽ [1]

صوبائي را ڄڌاني سنواريو

ايورون شهر قجر جي دور ۾ اطلاع موجب ”ڪافي خوشحال“ هو. اهو تقريبن هڪ چورس ميل تي پکڙيل هو، جڏهن ته ان جا سڌو علائقا (باغن سميت) اڳتي هلي اٺن ميلن جي مفاصلي کي وڌائين ٿا. ڪوٽين هوفين التل / انسائيڪلوپيڊيا ايرانيڪا مطابق ، هن شهر جو پنهنجو هڪ حصو هو. جتي ٽي محل ، 1،700 کان وڌيڪ گهر ، 850 اسٽور ، تقريبن ڏهه مسجد ، ست چرچ ، ڏهه غسل ​​خانا ، ست ڪاروانسيرايس ، پنج چوڪيون ، گڏوگڏ ٻه بازار ۽ ٻه اسڪول هئا. حسين خان سردار جي حڪمراني جي دوران ، ايورين جو قلعو ، يقيناً پوري ملڪ ۾ مضبوط هو. ان جو عاليشان قلعو ، جيڪو ”بلند زمين“ تي واقع هو ۽ گهاري ڀتين سان گڏ ٺاهيو ويو هو ، موتي ۽ توپون ، ڪجهه وقت لاءِ روسي اڳڀرائي کي روڪڻ ۾ مددگار ثابت ٿيا. شهر جي ٻن وڏين مسجدن مان هڪ ، 1687 ۾ صفوي دور ۾ تعمير ٿي ، جڏهن ته شهر جي سڀ کان وڏي مسجد ، بليو مسجد ، خانيات جي قيام کانپوءِ 18 صدي ۾ تعمير ٿي ، ۽ انهن کي ان دور جا اڏايل ياداگار اڏاوتون طور اهم سمجهيو وڃي ٿي. مسجد جي هڪ ويجهو خان جو محل واقع هو.

حسين خان سردار جي حڪومت دوران ايريون جي آبادي مستحڪم ٿي رهي. [20] روسي فتح کان ٿورو ئي اڳ ، ان جي آبادي 20،000 آبادين جي ويجهو ٿي آئي. [20] ان جي ابتڙ ، 1897 ع ۾ ، روس جي حڪمراني قائم ٿيڻ کان تقريباً ستر سال ، ۽ آرمينيائي آبادڪاري سان ، ايروئن صرف چاليهه هزار باشندا هئا. [20] [lower-alpha 4]

ڊيموگرافڪ سنواريو

ترڪمانچي معاهدي جي آرٽيڪل III جي مطابق ، ايرانين کي روسين کي گم ٿيل قفقاز جي علائقن جو ٽيڪس رڪارڊ ڏيڻو هو. [13] جيتوڻيڪ ، اهي رڪارڊ صرف انهن خاندانن جي نمائندگي ڪن ٿا جيڪي انهن علائقن ۾ رهندا هئا ، انهي سان گڏ ٽيڪس ڪوٽا ("بينيچي") ، ۽ اهڙي طرح انهن صوبن ۾ رهندڙ ماڻهن جي تعداد، بشمول ايراني آرمينيا جو صحيح انگ اکر ڪونه هئا. [13]

تنهنڪري روس فوري طور تي ايروين خانيٽ جي آبادي جا مٿاڇري انگ اکر حساب گڏ ڪيا، ۽ ان کي ” آرمينيائي اوبلاست “ نالو رکيو ويو. [13] ايوان چوپين سروي ٽيم جي سربراهي ڪئي جنهن ايروان ۾ نئين قائم ٿيل روسي انتظاميا جي انتظامي مردم شماري ( ڪمرمونو اوپيسياني ) کي گڏ ڪيو. ايورون خانات جي فارسي انتظامي رڪارڊن ۽ انٽرويوز جي بنياد تي ، ڪمرانوئي اوپيسيانا "علائقائي يا ايٿنوگرافڪ ڊيٽا لاءِ واحد درست ذريعو" سمجهيو ويندو آهي ، انهن علائقن تي ، صورتحال کان اڳ ۽ فوري طور تي. روسي فتح بعد جيڪي ايراني آرمينيا تي مشتمل آهن. [13]

مسلمان (فارسي ، ترڪ گروپ ۽ کرد) ايراني آرمينيا ۾ مڪمل اڪثريت قائم ڪئي ، جيڪا 80 سيڪڙو آبادي تي مشتمل هئي ، جڏهن ته عيسائي آرمينيائي تقريبن 20 سيڪڙو آبادي جي قيام ڪئي. [13] [lower-alpha 5] ڪميرنوئي اوپيسيسي جي مطابق ، آباد ۽ نيم آباد ٿيل مسلم آبادي 74000 کان مٿي هئي. [13] جيتوڻيڪ ، هن عدد بابت خاميون آهن ، ڇاڪاڻ جو اهو ايراني شڪست کان فوراً بعد آباد ۽ نيم آباد ٿيل مسلمانن جو احتساب نٿو ڪري. [13] مثال طور ، بنيادي طور تي سو فارسي حڪمران اشراف ۽ فوجي آفيسر اپريٽس ، جن مان اڪثر انتظاميا جي مرڪزن ۾ رھيا ، شڪست کائڻ بعد سرزمين ايران لڏي آيا۔ [13] وڌيڪ ، 1826-1828 جنگ ۾ ترڪي ۽ فارسي سپاهين جو هڪ وڏو تعداد لهي چڪو هو ، جيڪي ايروين ۽ نيڪچوان خانيٽس کي روسي فتح ڪرڻ سبب ٿيا. [13] اندازن مطابق ، ڪجهه 20،000 مسلمان ايراني آرمينيا ڇڏي چڪا هئا يا 1826-1828 جي جنگ دوران مارجي ويا. [13] تاريخ جي پروفيسر جورج بورنوتين جي مطابق ، ان ڪري اسين هي مڃي سگھون ٿا ته ايراني آرمينيا جي گڏيل فارسي ۽ ترڪ (آباد ۽ نيم آباد) آبادي 74000 جي بدران ڪجهه 93000 هئي. [13]

ايراني آرمينيا جي ڪل مسلم آبادي (بشمول نيم آباد ٿيل ، خانہ بدوش ، ۽ آباد ٿيل) ، روسي حملي ۽ فتح کان اڳ ، 117،000 جي لڳ ڀڳ هئي. [13] انهن مان تقريبن 35،000 ، انهي وقت موجود نه هئا (يعني لڏپلاڻ ، جنگ دوران مارجي ويا) روسي فيصلي جي اچڻ کانپوءِ. [13]


روسي انتظاميا ايراني آرمينيا جي قبضي ۾ اچڻ کان پوءِ ، نسلي بناوٽ شفٽ يرائي وئي ، ۽ اهڙي طرح چئن صدين کان وڌيڪ پهريون ڀيرو ، آرمينيائي تاريخي آثار قديمه جي هڪ حصي ۾ ٻيهر اڪثريت حاصل ڪرڻ جي شروعات ڪئي. [13] تقريبن 35،000 مسلمان 100،000 کان مٿي واري علائقي مان لڏي آيا ، جڏهن ته 57000 آرمينيائي ايران ۽ ترڪي کان مناسب (پڻ ڏسو ؛ روسو ترڪي جنگ 1828–1829 ) 1828 بعد پهتا. [13] ان نئين اهم ڊيموگرافڪ تبديلين جي ڪري 1832 ع ۾ آرمين جو تعداد مسلمانن سان ملي چڪو هو. [13] ڪنهن به طرح ، اهو صرف ڪريميا جي جنگ ۽ 1877-1878 جي روس-ترڪي جنگ کان پوءِ هوندو ، جنهن ۾ ترڪ آرمينين جي هڪ ٻي وڏي تعداد اچي وئي ، ته آرمينيائي نسلي وري مشرقي آرمينيا ۾ هڪ مضبوط اڪثريت قائم ڪري ورتي. [13] بهرحال ، ايوران جو شهر ويهين صدي تائين مسلم اڪثريت سان رهيو. [13] مسافر HFB لنچ مطابق ، هي شهر 1890 جي شروعات ۾ 50 سيڪڙو آرمينيائي ۽ 50٪ مسلمان ( آذربائيجان ۽ فارس ) هيو. [1]

پارسي سنواريو

فارسي خطي ۾ اشرافه هئا ، ۽ آباد آبادي جو حصو هئا. [13] هن خاص معاملي ۾ فارسي جي اصطلاح خاني جي حڪومتي حدن جي تعريف ڪري ٿي ، ۽ ضروري طور تي ان گروهه جي نسلي ترتيب کي ظاهر نه ٿو ڪري. [13] هتي خاني جي حڪمران ”فارسي“ اشرافيا جي وچ ۾ نسلي ”فارسي“ ۽ ”ترڪ“ هئا. [13] هي حڪمران اشراڪ بنيادي طور تي گورنرن جي گهروارن جا ميمبر هئا ، هن جا ويجها ساٿي ، آفيسر ڪور ، مقامي فارسي بيوروڪريسي جا ميمبر ۽ خوشحال واپارين جا ڪجهه ماڻهو. [20] خاني ۾ مسلمانن جي وچ ۾ فارسي حڪمران اشرافيت هئي. [13] 1826-1828 جي جنگ دوران ، جنهن جي نتيجي ۾ روسي فتح ٿي ، فارسي حڪمران طبقي جو هڪ تعداد مارجي ويو. باقي تعداد ، بنيادي طور تي " توتو " ۾ ايران لاءِ مناسب جھاز جي بعد روسين جو صوبي جي فيصلي تي قبضو ٿي ويو. [13] [20] [lower-alpha 6]

ترڪ سنواريو

ڪرد سنواريو

آرمينيائي سنواريو

عيسائي آرمينيائي خانات ۾ هڪ اقليت بڻايا ، تقريبن 20 سيڪڙو ، ۽ ڪنهن به محال (ضلع) ۾ اڪثريت نه ٺهي [13] [lower-alpha 7] آرمينين جي مڪمل اڪثريت ، انهن جي ڪُل تعداد جو 80٪ سيڪڙو، ڪريڪ بلغا ، ڪربي بصر ، سورمالو ، ۽ سردار آباد جي ضلعن ( محل ) ۾ واقع هئا. [20] جيئن ته مغربي ايشيا ۾ ٻين اقليتن سان ، اهي انهن جي ”مذهبي ۽ انتظامي مرڪزن“ جي ويجهو رهندا هئا. [20] ايروين جي صوبائي راڄڌاني ۾ پڻ آرمينيائي هئا. [20] شوري ۽ سڊلو ضلعن ۾ آرمينيائي رپورٽ ڪونه هئا ۽ صرف گني بصر ، گوڪا ، اپاران ، تالن ، سيدلي-اخسخلي ، ۽ ودي بصر ۾ ”تمام گهٽ“ هئا. [20]

جزوي آرمينيائي خودمختياري سنواريو

جي خانات جي سڏجي ۾ آرمينيا جي جي فوري ڪارروائي هيٺ رهندو ملڪ اريوان جي، جي ملڪ-آغامليان خاندان جا بيت، جن کي انھن جي شاهه جي اختيار سان حڪومت ڪرڻ جو واحد حق هئا کان. ايروان جي مهارت جو آغاز آخري عثماني-صفوي جنگ 1639 ۾ ختم ٿيڻ کانپوءِ ئي ظاهر ٿيو ۽ لڳي ٿو ته ايرانين آرمينيا ۾ هڪ ڊگهي عرصي جي جنگين ۽ حملن کان پوءِ هڪ مجموعي انتظامي جوڙجڪ جو حصو بڻيو. هن خاندان مان پهريون ميمبر اتل سڃاتل ميلڪ گيلان آهي پر ”ايروڪ آف ايروڪن“ جي لقب جو پهريون خاص حامي ،ملڪ اگامل هو ۽ اهو شايد هن جي طرفان آهي ته ان گهر پنهنجو نالو ورتو هو. هن جي جانشين مان هڪ ، ميلڪ هاڪوب جان ، 1736 ع ۾ مگن جي ميدان ۾ نادر شاهه جي تاج پوشي تي شرڪت ڪئي. [1]

خانن جي فهرست سنواريو

 
ايوران خانن جو محل، 19 صدي جي شروعات جي تصوير
  • 1736–40 Tahmasp II
  • 1740–47 نادر شاهه
  • 1745–48 مهدي-خان قاسملو
  • 1748–50 حسن علي خان
  • 1750–80 حسين علي خان
  • 1752–55 خليل خان
  • 1755–62 حسن علي خان قاچار
  • 1762–83 حسين علي خان
  • 1783–84 غولام علي (حسن علي جو پٽ)
  • 1784–1804 محمد خان
  • 1804–06 مهدي-قلي خان
  • 1806-07 محمد خان مارگئي
  • 1807-28 حسين حسين قلي خان قاچار

پڻ ڏسو سنواريو

  • مرزا ڪادم اريواني
  • سردار ايرواني
  • ترڪمانچي جو معاهدو
  • ايراني آرمينيا (1502–1828)
  • آرمينيا ۾ اسلام
  • آذربائيجان ۾ اسلام

نوٽس سنواريو

  1. ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 Kettenhofen، Bournoutian & Hewsen 1998.
  2. ↑ Floor 200886, 170.
  3. ↑ Muriel Atkin. Russia and Iran, 1780-1828 (U of Minnesota Press, 1980), p. 89; "The new khan of Yerevan, Hosein Qoli, was one of the most able men in Fath' Ali's government and ruled Yerevan from 1807 until its conquest by the Russians in 1827."
  4. ↑ Bournoutian 1992. "The term khanate refers to an area that was governed by hereditary or appointed governors with the title of khan or beglerbegi who performed a military and/or administrative function for the central government. By the nineteenth century, there were nine such khanates in Transcaucasia (...)"
  5. ↑ Bournoutian 1980, pp. 1–2. "During the eighteenth century, Persian Armenia was composed of the provincial boundaries or Khanates (subdivided into Mahals) of Erevan and Nakhchivan (...)"
  6. ↑ Floor 2008.
  7. ↑ 7.0 7.1 Bournoutian 2002. "Iranians, in order to save the rest of eastern Armenia, heavily subsidized the region and appointed a capable governor, Hosein Qoli Khan, to administer it."
  8. ↑ Bournoutian 2004.
  9. ↑ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge: Cambridge University Press. p. 12. ISBN 978-0521522458. "(...) and Persian continued to be the official language of the judiciary and the local administration [even after the abolishment of the khanates]." 
  10. ↑ Pavlovich, Petrushevsky Ilya (1949). Essays on the history of feudal relations in Armenia and Azerbaijan in XVI - the beginning of XIX centuries. LSU them. Zhdanov. p. 7. "(...) The language of official acts not only in Iran proper and its fully dependant Khanates, but also in those Caucasian khanates that were semi-independent until the time of their accession to the Russian Empire, and even for some time after, was New Persian (Farsi). It played the role of the literary language of class feudal lords as well." 
  11. ↑ Katouzian, Homa (2003). Iranian history and politics. Routledge. p. 128. ISBN 978-0415297547. "Indeed, since the formation of the Ghaznavids state in the tenth century until the fall of Qajars at the beginning of the twentieth century, most parts of the Iranian cultural regions were ruled by Turkic-speaking dynasties most of the time. At the same time, the official language was Persian, the court literature was in Persian, and most of the chancellors, ministers, and mandarins were Persian speakers of the highest learning and ability." 
  12. ↑ 12.0 12.1 Bournoutian 1982. "The Khan Hosein Qoli Khan's efficient administration soon transformed the region. He modeled his bureaucracy on that of the central government, dividing power between tribal and settled groups (...) In essence the Erevan administration, like its counterpart in Tehran, was organized into three branches (...)"
  13. ↑ 13.00 13.01 13.02 13.03 13.04 13.05 13.06 13.07 13.08 13.09 13.10 13.11 13.12 13.13 13.14 13.15 13.16 13.17 13.18 13.19 13.20 13.21 13.22 13.23 13.24 13.25 13.26 Bournoutian 1980.
  14. ↑ Bournoutian 19802.
  15. ↑ 15.0 15.1 Bournoutian 2006.
  16. ↑ Bournoutian 2004, pp. 519–520. "ḤOSAYNQOLI KHAN SARDĀR-E IRAVĀNI; important governor in the early Qajar period (b. ca. 1742, d. 1831). (...) Requiring a strong and loyal governor to command the fortress of Erevan against the Russian advances during the first Russo-Persian War (1804-13), the shah appointed Ḥosaynqoli as the commander-in-chief (sardār) of the Persian forces north of the Araxes (Aras) River."
  17. ↑ Muriel Atkin. Russia and Iran, 1780-1828 (U of Minnesota Press, 1980), p. 89; "The khans of Yerevan and Nakhjavan were both removed in 1805 by the shah on the grounds of disloyalty. (...) The new khan of Yerevan, Hosein Qoli, was one of the most able men in Fath' Ali's government and ruled Yerevan from 1807 until its conquest by the Russians in 1827."
  18. ↑ Cronin, Stephanie, ed (2013). Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions since 1800. Routledge. p. 63. ISBN 978-0415624336. "Perhaps the most important legacy of Yermolov was his intention from early on to prepare the ground for the conquest of the remaining khanates under Iranian rule and to make the River Aras the new border. (...) Another provocative action by Yermolov was the Russian occupation of the northern shore of Lake Gokcha (Sivan) in the Khanate of Iravan in 1825. A clear violation of Golestan, this action was the most significant provocation by the Russian side. The Lake Gokcha occupation clearly showed that it was Russia and not Iran which initiated hostilities and breached Golestan, and that Iran was left with no choice but to come up with a proper response." 
  19. ↑ Dowling, Timothy C., ed (2015). Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond. ABC-CLIO. p. 729. ISBN 978-1598849486. "In May 1826, Russia therefore occupied Mirak, in the Erivan khanate, in violation of the Treaty of Gulistan." 
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 20.4 20.5 20.6 20.7 20.8 Bournoutian 1992.
  21. ↑ Bournoutian 199262.
  22. ↑ Bournoutian 198015.
  23. ↑ Ivan Chopin (1840). Нѣкоторыя замѣчания на книгу Обозрѣние российских владѣний за Кавказом; p. 6: "В Армянской области персиян вовсе нет. Тамошнее мусульманское народонаселение имеет происхождение татарское или курдинское", p. 111: "Ни одного персиянина нет в области".
  24. ↑ Bournoutian 198013.

حوالا سنواريو

ذريعا سنواريو


حوالي جي چڪ: "lower-alpha" نالي جي حوالن جي لاءِ ٽيگ <ref> آهن، پر لاڳاپيل ٽيگ <references group="lower-alpha"/> نہ مليو

"https://sd.wikipedia.org/w/index.php?title=اريوان_خانات&oldid=249143" تان ورتل