آبِي چَڪَرُ: جي ورجائن ۾ تفاوت

پيش ڪجي ٿو آبي چڪر جو مختصر تعارف. هن جز ليک (پيراگراف) ۾ ڏنل ڳَنڍڻا</font> Links ‎‏ اوهان کي واسطيدار موضوع تي تفصيلي ‏ڄاڻَ رکندڙ صفحي ڏانهن وٺي وڃن ٿا. جيتوڻيڪ هر موضوع جو نسبتاً مختصر تعارف هن ئي صفحي تي اڃا هيٺ ڏنل آهي.<br>‏▼

آبي چڪر کي ڪو به شروعاتي يا آغازي نُڪتو نه آهي. پر پاڻَ ساگرن</font> ‏Oceans‏ کان شروع ڪنداسين، ڇاڪاڻ تہ ڌرتيءَ جي پاڻيءَ ‏جو گھڻي کان گھڻو مقدار اتي ئي سمايل آهي. آبي چڪر جو محرڪ سِجُ آهي، جيڪو سمنڊَ جي پاڻيءَ کي گرمائي ٿو. گرمائش ‏سبب پاڻيءَ جو ڪجھه حصو اُٻارجي ٿو</font> ‏Evaporates‏ هوا ۾ اُٻَ جِي صورتَ ۾ شامل ٿِي وڃي ٿو. برفَ</font> ‏Ice‏ ۽ ڳڱ</font> ‏Snow‏ سڌو ‏سنئون اُٻَ ۾</font> ‏Sublimate‏ سگھي ٿِي. هوا جون مٿي ويندڙ اهڙي اُٻَ کي مٿي وايومنڊل</font> ‏Atmosphere‏ ۾ وٺِي وڃن ٿا. ان سان گڏ اهو ‏پاڻي به مٿي وڃي ٿو، جيڪو اُٻڪبدلتڳاءُ </font> ‏Evapotranspiration‏ جي عمل ذريعي ٻوٽن مان</font> ‏transpire‏ ۽ مِٽيءَ مان اُٻارجي نڪري ٿو. اُٻَ ‏هوا ۾ مٿي کڄي وڃي ٿِي، جتي جو ٿڌڙو گرمي پد اُٻَ کي ٺالي </font> ‏Condense‏ ڪڪر ڪري ڇڏي ٿو. هوا جا وهڪرا ڪڪرن کي ‏سڄي ارض</font> ‏Globe‏ ۾ گھُمائين ٿا. ڪڪرن جا ذرڙات پاڻَ ۾ ٽڪرائجي گڏجن ٿا، ايئن وڏا ٿين ٿا ۽ وسڪارَ </font> ‏Precipitation‏ جِي صورتَ ۾ ‏آسمانَ تان ڪِرَن ٿا. ڪجھه وسڪارَ ڳڱ جِي صورتَ ۾ هيٺ ڪِرندي آهي، جيڪا برفِي بَرَن ۽ برفاني جبلن يعني برفالن </font> ‏Ice Caps and ‎Glaciers‏ جِي صورتَ ۾ گڏ ٿيندي آهي، جيڪي ڄميل پاڻيءَ جي انَ ذخيري کي هزارن سالن تائين سانڍي سگھن ٿا. بهار جِي مُندَ ‏اچڻَ بعد نسبتاً گرم آبهوا ۾ اهي برفاني ذخيرا رجڻ ۽ ڳرڻ لڳندا آهن ۽ اهو ڳريل آب ڳڱڻياٺ </font> ‏Snowmelt‏ جِي صورتَ ‏‏۾ زمين تي وهڻ لڳندو آهي. وسڪارَ جو اڪثر حصو واپس سمنڊَ ۾ هليو ويندو آهي، جڏهن تہ باقي حصو خُشڪِيءَ تي ڪِرندو ‏آهي ۽ ثقلي ڪشش سبب زمين تي (سطحي يا مٿاڇراتي) نئين آب</font> ‏Surface runoff‏ جِي صورتَ ۾ وهندو آهي. ان رن آف جو هڪڙو ‏حصو دريائن ۾ داخل ٿي ويندو آهي، جنهن جو وهڪرو</font> ‏Streamflow‏ پاڻيءَ کي سمنڊَ طرف وٺي ويندو آهي. نئين جو پاڻي ۽ جر ‏‏(زير زمين پاڻي) جو سيمو ملي ڍنڍُن اندر تازي پاڻيءَ</font> ‏Freshwater‏ جي صورتَ ۾ گڏ ٿي ٿو. مگر سڄو جو سڄو نئين آب دريائن ۾ ‏نہ ٿو وڃي. ان جو وڏو ڀاڱو زمين چُهِي وڃي ٿِي، جنهن کي دَرڇاڻَڪاري</Font> ‏Infiltration‏ چئجي ٿو. ڪجھہ پاڻي درڇاڻجِي اونهائيءَ ۾ ‏هليو ويندو آهي جتي اهو جرگاهن</font> ‏Aquifers‏ (پاڻيءَ سان تَر ٿيل زير زمين سطح) کي ڀري ٿو، جيڪي تازي پاڻيءَ کي تمام وڏي ‏مقدار ۾ ۽ تمام ڊگھي عرصي لاءِ سانڍي سگھن ٿا. ڪجھہ جَر (زير زمين پاڻي) مٿاڇري کي ويجھو رهي ٿو، جيڪو سيمو ڪري ‏واپس مٿاڇري تي موجود آبگاهن (۽ سمنڊ) ۾ هليو وڃي ٿو، جنهن عمل کي جر اخراج</font> ‏Ground-Water Discharge‏ چئجي ٿو؛ ۽ ‏ڪجھہ جر وري چشمي جِي شڪل ۾ خُشڪِيءَ تي تازي پاڻيءَ جي ڦُوهارو ٿِي نڪري ايندو آهي. بهر حال، وقت ساڻ سمورو پاڻي ‏هلندو هلندو ڪنهن نه ڪنهن ريت سمنڊَ ۾ داخل ٿِي وڃي ٿو، جتي آبي چڪر پُورو ٿي ٿو......... اڙي – منهنجو مطلب تہ شروع ٿي ٿو. ‏▼