ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار وڌيل موبائل سنوار |
ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار وڌيل موبائل سنوار |
|
==جسم==
پکيءَ کي کير پياريندڙ جانورن وانگر ڪرنگهي جي هڏي بهبہ ٿيندي آهي.آهي، جنهن جي سهاري هن جو جسماني نظام برقرار رهي ٿو. پکي آنا لاهيندا آهن ۽ پنهجنپنهنجن ٻچن کي چوڳو ڏيندا آهن. سائنسدانن مطابق دنيا ۾ پکين جا ڪل 8500 قسم آهن. هر قسم جي پکيءَ جي جسامت، سڀاءُسَڀاءُ ۽ رنگ الڳ الڳ ھوندي آهي. سڀ کان وڏو پکي اٺاُٺ پکي (شترشُتر مرغ) آهي، جيڪو 8 فوٽ ڊگهو ٿئي ٿو ۽ اناُن جو وزن 150 ڪلو آهي ۽. سڀ کان ننڍو ”همنگ“”هيمنگ“ پکي آهي، جيڪو ڊيگههڊيگھہ ۾ هڪ کان ڏيڍ انچ ٿيندو آهي. هيءُ اهڙو پکي آهي، جنهن جي کنڀن مان مختلف قسم جا آواز نڪرندا آهن. هي پکي گلن ڦلنڦُلن جيجو رسرَس پيئندو آهي. سڀني کان تيز رفتار شڪروشِڪرو پکي آهي، جيڪو هڪ ڪلاڪ ۾ 250 ڪلوميٽر (150 ميل) اڏامياُڏامي سگهي ٿو. سڀني پکين کي کنڀ/ ڦنگهڙ ٿين، پر اهياِهي سڀئي پکي اڏامي نهنہ ٿا سگهن. نيوزيلينڊ ۾ ’ڪيوي‘ پکيءَ جا پر ننڍا ننڍا آهن، جو مشڪل سان ڏسڻ ۾ اچن ٿا. اٺ پکيءَ جو جسم ڳرو ۽ سيني جون هڏيون سخت هونديون آهن، ان ڪري اڏامي نهنہ سگهندو آهي. مختلف پکين جونجي چُهنبون بهچُهنب قدبت جي حساب سان مختلف ٿينٿيندي ٿيونآھي. مڇيون جهليندڙجَهليندڙ پکين جهڙوڪ: ٻگههٻَگھہ ۽ ڏوئلي، تِڏ ۽ آبي پکيءَ جي چهنبچُهنب وڏي ۽ چوٽيءَ واري ٿئي، جڏهن ته باز جي چهنبچُهنب سخت هوندي آهي،آهي. داڻا چُڳڻ وارن پکين جون چهنبونچُهنبون ننڍيون ۽ مضبوط ٿين ٿيون. پکين جي ساههساھہ کڻڻ واري عمل ۾ سڀ کان اهم، هوا جون اهياُهي ٿيلهيون آهن، جيڪي ڦڦڙنڦِڦڙن سان ڳنڍيل هونديون آهن ۽ انهناُنهن جون شاخون جسم جي مختلف حصن ۾ پکڙيل هونديون آهن،آهن. اهياُهي ٿيلهيون پکين کي اڏامڻاُڏامڻ ۽ ترڻ ۾ مدد ڪرڻ کان سواءِ انهن جي گرميءَ جي درجي تي پڻ ضابطو رکن ٿيون. گهڻن پکين کي گُجي هوندي آهي، انهن ۾ هو پنهنجي کاڌي جو ذخيرو ڪري رکندا آهن، انهيءَ گُجيءَ مان خوراڪ معدي ۾ ويندي آهي. پکين جي دل جا چار حصا ٿين ٿا، جن ذريعي انهن جي جسم کي آڪسيجن سان ڀرپور رت ملي ٿو. پکين جو دماغ وڏو ٿيندو آهي. پکين جون اکيون اڳيان هونديون آهن، پر هو پوئتي مڙي به شين کي ڏسي سگهن ٿا. پکين جا سڀئي قسم گهڻو ڪري پنهنجي رهڻ لاءِ آکيرا ٺاهيندا آهن. اهي آکيرا هو گهڻو ڪري هموار زمين، وڻن جي ٽارين ۽ غارن ۾ ٺاهيندا آهن. پکين جي عمر بهبہ مختلف ٿئي ٿي، ڪن پکين جي عمر تمام گهٽ ته ڪن جي وري 20 سالن کان 30 سال ٿئي ٿئي. دنيا جو قديم پکي Archaeopteryx هو، جنهن جو ڍانچو جرمنيءَ ۾ مليو هو، سائنسدانن ان جي قدامت جو اندازو 190 ملين سال لڳايو آهي.
==گرمي پد==
پکي به گرم رت وارو جاندار آهي، ان ڪري سندس جسم ۾ گرميءَ جو درجو سياري توڙي اونهاري ۾ ساڳيو رهندو آهي. سنڌ ۾ سڀ کان وڏا پکي پيڻ، ڪونجون ۽ ڳجهون آهن. سنڌ ۾ پکين جا کوڙ قسم ٿين ٿا، جيڪي ڇهن مختلف ماحولن ۾ رهن ٿا. اڳي سنڌ ۾ ٻن قسمن جون ڪونجون اينديون هيون، انهن مان هڪ سارس ڪونج، جيڪا ماڻهوءَ جيڏي ڊگهي ٿئي ٿي، اهي سياري جا لاڏوڻي پکي آهن. سارس هاڻي سنڌ جو رخ نه ٿي ڪري. باقي عام ڪونجون سنڌ جي ڏکڻ ڏانهن هليون وينديون آهن. ڪي ٻيا ڊگها آبي پکي جهڙوڪ: سانهه، تُور ۽ لاکو ڄاڃي سنڌ جي ڍنڍن تي لهندا آهن. هماليائي ڳجهه به ماڻهوءَ جيڏي ڊگهي هوندي آهي. ان جي پَرن جي پکيڙ 9 فوٽ کان مٿي ٿي سگهي ٿي. اها ڳجهه سنڌ ۾ به ٿئي ٿي، ان جي پُٺيءَ تي اڇو چِٽو ٿيندو آهي. ڪيناڙي جي عمر ٽيهه سال ٿي سگهي ٿي. ابابيل دنيا ۾ سڀ کان تيز رفتار پکين ۾ شامل ٿئي ٿو. سنڌ ۾ ابابيلن جا گهٽ ۾ گهٽ ٻه قسم آهن.
|
