وڪيپيڊيا

انگريزي ٻولي: جي ورجائن ۾ تفاوت

دلچسپ نموني سوانح جهانگهيو
← اڳوڻو تفاوتاڃا نئين سنوار ←
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
وزيوئلوڪي‌متن
سنوار جو تَتُ ڪونهي
ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار وڌيل موبائل سنوار
سنوار جو تَتُ ڪونهي
ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار وڌيل موبائل سنوار
سِٽَ 75:
'''انگريزي'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''English '''}} [[برطانوي ٻيٽن]] جي مقامي ٻولي ھجڻ سميت سڄي دنيا ۾ ڳالهائي ويندڙ هڪ وسيع ٻولي آهي. انگريزي پاڪستان سميت دنيا جي 67 خودمختيار ملڪن ۽ 27 علائقن جي سرڪاري ٻولي آھي. انگريزي [[دُنيا|دنيا]] ۾ سڀ کان وڌيڪ پڙهي ۽ سمجهي ويندڙ ٻولي آهي جڏهن ته هيءَ سڄي دنيا ۾ رابطي جي ٻولي سمجهي وڃي ٿي۔ مادري ٻولي (مادري زبان) جي طور تي [[دنيا|دُنيا]] جي سڀ کان وڏي ٻولي [[جديد چيني ٻولي]] آهي جنهن کي 70 ڪروڙ فرد ڳالهائين ٿا، ان کانپوءِ انگريزي آهي، جيڪا گهڻا ماڻهو ثانوي (ٻئي ٻولي, سيڪنڊري لينگوج) يا رابطي جي زبان جي طور تي ڳالهائيندا آهن جنهن جي ڪري سڄي دنيا ۾ انگريزي ڳالهائڻ وارن فردن جو انگ هڪ ارب کان مٿي ٿي ويو آهي۔ سڄي دنيا ۾ لڳ ڀڳ 35 ڪروڙ 40 لَک فردن جي مادري ٻولي انگريزي آهي، جڏهن ته ٻي ٻوليءَ جي حيثيت سان انگريزي ڳالهائڻ وارن انگ 75 ڪروڙ کان ڏيڍ اربن جي وچ ۾ آهي۔ انگريزي، مواصلات، تعليم، ڪاروبار، هوا بازي، تفريح، سفارتڪاري ۽ [[انٽرنيٽ]] ۾ سڀ کان اعليٰ بين الاقوامي ٻولي آهي۔ هي 1945ع ۾ [[گڏيل قومون|گڏيل قومن]] جي قائم ٿيڻ کان هينئر تائين ان جي سرڪاري ٻولين منجهان هڪ آهي۔<br>
 
انگريزي يا انگلش نالو قديم زماني جي [[جرمنڪ ماڻھن]] جي ھڪ گروھ [[اينگلز]] مان نڪتل آهي. اھي ماڻھو بالٽڪ سمنڊ جي ھڪ [[اپٻيٽ]] [[اينگليا اپٻيٽ|اينگليا]] مان لڏي برطانوي ٻيٽن ۾ اچي آباد ٿيا ۽ اھڙي طرح ان نئين علائقي تي پڻ انھن جي نالي تي انگلينڊ نالو پئجي ويو. انگريزي ٻولي [[فريزيئن ٻوليون|فريزيئن]] ٻولين ۽ [[ھيٺاھين جرمن ٻولي|ھيٺاھين سيڪسن]] ٻولي سان وڌيڪ نزديڪ آھي ۽ ان جي لغت وڏي پيماني تي ٻين جرمنڪ ٻولين مان متاثر ٿيل آھي. انھن ٻولين ۾ [[اتر جرمنڪ ٻوليون|اتر جرمنڪ]] ٻولين مان [[آڳاٽي نورس ٻولي|آڳاٽي نورس]]، [[لاطيني]] ۽ [[فرينچ ٻولي]] شامل آهن<ref name="Wolff">{{cite book |last=Finkenstaedt |first=Thomas |author2=Dieter Wolff |title=Ordered profusion; studies in dictionaries and the English lexicon |publisher=C. Winter |year=1973 |isbn=978-3-533-02253-4}}</ref>.
انگريزي بنيادي طور تي اولھ جرمينڪ ٻولي آهي، جيڪا آڳاٽي انگلش مان ٺهي آهي۔ سلطنتِ برطانيا جي سرحدن ۾ ڊيگهه ويڪر سان گڏوگڏ هيءَ ٻولي به [[انگلينڊ]] مان نڪري [[گڏيل آمريڪي رياستون|آمريڪا]]، [[ڪئناڊا]]، [[آسٽريليا]]، [[نيوزي لينڊ]] سميت سڄي دنيا ۾ پکڙجندي وئي ۽ اڄ [[برطانيا]] يا [[گڏيل آمريڪي رياستون|آمريڪا]] جي اڳوڻي نو آبادين مان اڪثر ۾ هيءَ سرڪاري ٻولي آهي جن ۾ [[پاڪستان]]، [[گهانا]]، [[ڀارت]]، [[نائجيريا]]، [[ڏکڻ آفريڪا]]، [[ڪينيا]]، [[يوگنڊا|يوگينڊا]] ۽ [[فلپائن]] پڻ شامل آهن۔ انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا مطابق هن ٻوليءَ جا [[ڪوڪني]] (Cockney) سوس (Scouse) گوردي (Geordi) -[[اوڀر انگيليا]]، برمن، سائوٿو ويلز، ايڊنبرگ، [[بيلفاسٽ ]] [[ڪارنوال]]، [[ڪمبرلينڊ]] (Cumberland) [[مرڪزي ڪمبرلينڊ]]، [[ديور شاير]] (Devar shire) [[اڀرندي ديور شاير]]، [[ڊورسيٽ]] (Dorset) [[دُرهم]] (Durham) [[بولٽن لينڪشاير]]، [[ريڊڪلف لينڪ شاير]]، [[ناٿرميرلينڊ]]، [[نارفوڪ]] (Norfolk)، نيوڪبسل نارٿم برلينڊ، ۽ ٻيا لهجا آهن<ref name = " سنڌيانا "/>. هي -ٻولي- جرمن ٻوليءَ سان 60 سيڪڙو فرينچ سان ۽ 27 سيڪڙو ۽ روسيءَ سان 24 سيڪڙو مشابهت رکي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. هن ٻوليءَ جو اصل وطن [[برطانيا]] آهي، پر آمريڪا، اندورا، انگلوئلي، اروبا، آسٽريليا، برازيل، برٽش انڊيا، برٽش ورجن، آئيزلينڊ، برونائي، ڪمبوڊيا، ڪيمرون، ڪئنياڊا، ڪي مين آئيز، چين، هندوستان ۽ -پاڪستان-، -جپان- ۽ ٻيا سوين ملڪ -جن- ۾ -انگريزي- نه صرف ڳالهائي وڃي ٿي، پر -تعليم- جو ذريعو به -انگريزي- آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. ڪيترن ملڪن ۾ برطانيا ۽ آمريڪا کان سواءِ هيءَ ٻولي سرڪاري ۽ قومي ٻوليءَ طور شامل آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. دنيا ۾ گهڻي ڀاڱي سڄو عام ۽ سائنسي ڪم هن ٻوليءَ ۾ ٿئي ٿو. ان لاءِ هن کي سائنسي ٻوليءَ جو درجو حاصل آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. هيءَ ٻولي هند يورپيائي، جرمنيائي، اولهه انگريزي ٻولين جي خاندان مان آهي. هي ٻولي رومن خط ۾ لکي وڃي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. برطانيه ۾ 55000000 ۽ دنيا ۾ 1999ع جي رپورٽ موجب 30935280 ماڻهو هي -ٻولي- ٻي ٻوليءَ طور لکن پڙهن ٿا<ref name = " سنڌيانا "/>. آسٽريليا ۾ 15682000 ماڻهو، بربادوس ۾ 13000، برازيل ۾ 55998، برمودا ۾ 58800، (هتي به هي سرڪاري ٻولي آهي) برٽش انڊيا ۾ سرڪاري ٻولي، برونائيءَ ۾ قومي ٻولي 8000 ڳالهائڻ وارا، ڪمبوڊيا ۾ فرنيچ ٻوليءَ جي جاءِ وٺي رهي آهي، ڪينياڊا ۾ سرڪاري -ٻولي- 17100000 ڳالهائڻ وارا، چين ۾ (1993ع) 54000 خاص طور هانگ ڪانگ ۾، ايٿوپيا ۾ (1986ع) سرڪاري ٻولي. فجي ۾ (1976ع) 4929 سرڪاري ٻولي، گمنبيا هڪ هزار ماڻهن جي سرڪاري ٻولي، گهانا (1977ع) ۾ 1000000 سرڪاري ٻولي، گوانا ۾ قومي ٻولي، هندوستان ۾ قومي ٻولي 11021610 ڳالهائڻ وارا، آئرلينڊ ۾ قومي ٻولي 2600000 ڳالهائڻ وارا، -اسرائيل- ۾ انگلٽ (Anglit) لهجو ڳالهائجي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. سرڪاري -ٻولي- شيم ئيل آهي (1993ع) ۾ 100000 ڳالهائڻ وارا، ڪينيا ۾ سرڪاري ٻولي، لبنان ۾ هي ٻولي گهرن يا بزارن ۾ ڪانه ڳالهائجي صرف 3300 (2004ع) ڳالهائڻ وارا، مالوي ۾ سرڪاري ٻولي 18000 هزار ڳالهائڻ وارا، مالٽا ۾ سرڪاري ٻولي 2400 ڳالهائڻ وارا. ماريشش ۾ سرڪاري -ٻولي- صرف 3000 ڳالهائڻ وارا. نائيجريا ۾ ڏهه لک، نيوزلينڊ ۾ سرڪاري ٻولي 3213000 ڳالهائڻ وارا ۽ ان کان سواءِ ٻين به ڪيترن ئي ملڪن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي. هن ۾ تمام گهڻو ادب پيدا ٿئي ٿو<ref name=" سنڌيانا "> [[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=انگريزي انگريزي : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->] انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا</ref>.▼
{{sfn|Bammesberger|1992|p=30}}{{sfn|Svartvik|Leech|2006|p=39}}
▲انگريزي بنياديٻولي طورجي تيارتقا 1400 سالن ۾ ٿي. ان جي اوائلي نمونن ۾ اولھ جرمينڪجرمنڪ ٻولي: آهي،[[انجويئونڪ ٻولي]] جو لھجو شامل آھي جيڪا آڳاٽياينگلو انگلش۽ مانسيڪسن ٺهيماڻھو آهي۔برطانوي سلطنتِٻيٽن برطانيا۾ جيپنجين سرحدنصدي عيسويءَ ۾ ڊيگههکڻي ويڪرآيا. سانانھن گڏوگڏاوائلي هيءَنمونن ٻوليکي بهگڏائي [[انگلينڊآڳاٽي انگريزي]] مانيا نڪريپراڻي [[گڏيلانگريزي آمريڪيسڏيندا رياستون|آمريڪا]]،آهن. يارھين صدي عيسويءَ ۾ [[ڪئناڊا]]،نارمن واري فتح [[آسٽريليا]]، بعد آڳاٽي فرينچ ٻولي ۽ نارمن ٻولين کان متاثر ٿيندي [[نيوزيوچولي لينڊانگريزي]] سميتجي سڄيشروعات دنياٿي<ref name="Ian Short 2007. p. 193">Ian Short, ''A Companion to the Anglo-Norman World'', "Language and Literature", Boydell & Brewer Ltd, 2007. (p. 193)</ref>{{sfn|Crystal|2003b|p=30}} پندرهين صدي عيسويءَ ۾ پکڙجنديلنڊن وئي۾ ۽پرنٽنگ اڄپريس [[برطانيا]]جي ياآمد سان ۽ [[گڏيلڪنگ آمريڪيجيمز رياستون|آمريڪابائيبل]] ۽ حروف علت جي اڳوڻيتبديلين نوسان آبادينآڳاٽي مانجديد اڪثرانگريزي جي شروعات ٿي<ref>{{cite web|title=How English evolved into a global language|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-12017753|date=20 December 2010|publisher=BBC|accessdate=9 August 2015}}</ref>. سترھين صدي عيسويءَ ۾ هيءَبرٽش سرڪاريايمپائر ۽ آمريڪا کان متاثر ٿيندي جديد انگريزي جي شروعات ٿي جيڪا ھڪ عالمي ٻولي آهي۽ جندنيا ۾جي [[پاڪستان]]،ڪيترن [[گهانا]]،ئي [[ڀارت]]،علائقن [[نائجيريا]]،۾ اندر [[ڏکڻرابطي آفريڪا]]،جي [[ڪينياٻولي]]، [[يوگنڊا|يوگينڊا]]بڻجي وئي ۽ [[فلپائن]]ھڪ پڻاندازي شاملمطابق دنيا جا ٻہ ارب ماڻھو اھا ٻولي ڳالھائيندا يا ڳالھائي سگھندا آهن.<ref>{{Cite journal|title=Two thousand million?|journal=English Today|volume=24|issue=1|pages=3–6|language=en-US|doi=10.1017/S0266078408000023|last1=Crystal|first1=David|year=2008}}</ref> آهن۔ انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا مطابق هن ٻوليءَ جا [[ڪوڪني]] (Cockney) سوس (Scouse) گوردي (Geordi) -[[اوڀر انگيليا]]، برمن، سائوٿو ويلز، ايڊنبرگ، [[بيلفاسٽ ]] [[ڪارنوال]]، [[ڪمبرلينڊ]] (Cumberland) [[مرڪزي ڪمبرلينڊ]]، [[ديور شاير]] (Devar shire) [[اڀرندي ديور شاير]]، [[ڊورسيٽ]] (Dorset) [[دُرهم]] (Durham) [[بولٽن لينڪشاير]]، [[ريڊڪلف لينڪ شاير]]، [[ناٿرميرلينڊ]]، [[نارفوڪ]] (Norfolk)، نيوڪبسل نارٿم برلينڊ، ۽ ٻيا لهجا آهن<ref name = " سنڌيانا "/>. هي -ٻولي- جرمن ٻوليءَ سان 60 سيڪڙو فرينچ سان ۽ 27 سيڪڙو ۽ روسيءَ سان 24 سيڪڙو مشابهت رکي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. هن ٻوليءَ جو اصل وطن [[برطانيا]] آهي، پر آمريڪا، اندورا، انگلوئلي، اروبا، آسٽريليا، برازيل، برٽش انڊيا، برٽش ورجن، آئيزلينڊ، برونائي، ڪمبوڊيا، ڪيمرون، ڪئنياڊا، ڪي مين آئيز، چين، هندوستان ۽ -پاڪستان-، -جپان- ۽ ٻيا سوين ملڪ -جن- ۾ -انگريزي- نه صرف ڳالهائي وڃي ٿي، پر -تعليم- جو ذريعو به -انگريزي- آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. ڪيترن ملڪن ۾ برطانيا ۽ آمريڪا کان سواءِ هيءَ ٻولي سرڪاري ۽ قومي ٻوليءَ طور شامل آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. دنيا ۾ گهڻي ڀاڱي سڄو عام ۽ سائنسي ڪم هن ٻوليءَ ۾ ٿئي ٿو. ان لاءِ هن کي سائنسي ٻوليءَ جو درجو حاصل آهي<ref name = " سنڌيانا "/>. هيءَ ٻولي هند يورپيائي، جرمنيائي، اولهه انگريزي ٻولين جي خاندان مان آهي. هي ٻولي رومن خط ۾ لکي وڃي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. برطانيه ۾ 55000000 ۽ دنيا ۾ 1999ع جي رپورٽ موجب 30935280 ماڻهو هي -ٻولي- ٻي ٻوليءَ طور لکن پڙهن ٿا<ref name = " سنڌيانا "/>. آسٽريليا ۾ 15682000 ماڻهو، بربادوس ۾ 13000، برازيل ۾ 55998، برمودا ۾ 58800، (هتي به هي سرڪاري ٻولي آهي) برٽش انڊيا ۾ سرڪاري ٻولي، برونائيءَ ۾ قومي ٻولي 8000 ڳالهائڻ وارا، ڪمبوڊيا ۾ فرنيچ ٻوليءَ جي جاءِ وٺي رهي آهي، ڪينياڊا ۾ سرڪاري -ٻولي- 17100000 ڳالهائڻ وارا، چين ۾ (1993ع) 54000 خاص طور هانگ ڪانگ ۾، ايٿوپيا ۾ (1986ع) سرڪاري ٻولي. فجي ۾ (1976ع) 4929 سرڪاري ٻولي، گمنبيا هڪ هزار ماڻهن جي سرڪاري ٻولي، گهانا (1977ع) ۾ 1000000 سرڪاري ٻولي، گوانا ۾ قومي ٻولي، هندوستان ۾ قومي ٻولي 11021610 ڳالهائڻ وارا، آئرلينڊ ۾ قومي ٻولي 2600000 ڳالهائڻ وارا، -اسرائيل- ۾ انگلٽ (Anglit) لهجو ڳالهائجي ٿي<ref name = " سنڌيانا "/>. سرڪاري -ٻولي- شيم ئيل آهي (1993ع) ۾ 100000 ڳالهائڻ وارا، ڪينيا ۾ سرڪاري ٻولي، لبنان ۾ هي ٻولي گهرن يا بزارن ۾ ڪانه ڳالهائجي صرف 3300 (2004ع) ڳالهائڻ وارا، مالوي ۾ سرڪاري ٻولي 18000 هزار ڳالهائڻ وارا، مالٽا ۾ سرڪاري ٻولي 2400 ڳالهائڻ وارا. ماريشش ۾ سرڪاري -ٻولي- صرف 3000 ڳالهائڻ وارا. نائيجريا ۾ ڏهه لک، نيوزلينڊ ۾ سرڪاري ٻولي 3213000 ڳالهائڻ وارا ۽ ان کان سواءِ ٻين به ڪيترن ئي ملڪن ۾ ڳالهائي وڃي ٿي. هن ۾ تمام گهڻو ادب پيدا ٿئي ٿو<ref name=" سنڌيانا "> [[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=انگريزي انگريزي : (Sindhianaسنڌيانا)<!-- Bot generated title -->] انسائيڪلوپيڊيا سنڌيانا</ref>.
 
== پُراڻِي يا آڳاٽي اَنگِريزِي ==
"https://sd.wikipedia.org/wiki/انگريزي_ٻولي" تان ورتل