وڪيپيڊيا

عيسيٰ: جي ورجائن ۾ تفاوت

دلچسپ نموني سوانح جهانگهيو
← اڳوڻو تفاوتاڃا نئين سنوار ←
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
وزيوئلوڪي‌متن
م Bot: Automated text replacement (-File: +فائل:)
م خودڪار: اضافو زمرا +ترتيب+صفائي (14.9 core): + زمرو:نبي ۽ رسول
سِٽَ 3:
| image = Cefalù Pantocrator retouched.jpg
| caption = {{longitem |[[سسلي]] جي [[سيفالو ڪيٿيڊرل]] ۾ 1130 ۾ ٺاھيل عیسیٰ مسيح جي بازنظيني نموني جي موزائڪ واري تصوير}}
| birth_date = {{circa|4 BC|lk=no}}{{efn|[[John P. Meier|Meier]] writes that Jesus' birth year is [[Circa|c.]]&nbsp;7 or 6&nbsp;BC.<ref name=Meier1991>{{cite book |last=Meier |first=John P. |title=A Marginal Jew: The roots of the problem and the person |year=1991 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-14018-7 |page=407}}</ref> <!-- -->[[Karl Rahner|Rahner]] states that the consensus among scholars is {{nowrap|c. 4 BC}}.{{sfn|Rahner|2004|p=732}} <!-- -->[[E. P. Sanders|Sanders]] also favors {{nowrap|c. 4 BC}} and refers to the general consensus.{{sfn|Sanders|1993|pp=10–11}} <!-- -->[[Jack Finegan|Finegan]] uses the study of early Christian traditions to support c.&nbsp;3 or 2&nbsp;BC.<ref name=Finegan>{{cite book |first=Jack |last=Finegan |title=Handbook of Biblical Chronology, rev. ed |year=1998 |publisher=Hendrickson Publishers |isbn=978-1-56563-143-4 |page=319}}</ref> <!-- -->}}
-->[[Karl Rahner|Rahner]] states that the consensus among scholars is {{nowrap|c. 4 BC}}.{{sfn|Rahner|2004|p=732}} <!--
-->[[E. P. Sanders|Sanders]] also favors {{nowrap|c. 4 BC}} and refers to the general consensus.{{sfn|Sanders|1993|pp=10–11}} <!--
-->[[Jack Finegan|Finegan]] uses the study of early Christian traditions to support c.&nbsp;3 or 2&nbsp;BC.<ref name=Finegan>{{cite book |first=Jack |last=Finegan |title=Handbook of Biblical Chronology, rev. ed |year=1998 |publisher=Hendrickson Publishers |isbn=978-1-56563-143-4 |page=319}}</ref> <!--
-->}}
| birth_place = <!--Note: No scholarly consensus for any more precise a location than Judea:-->[[جوڊييا]]،[[رومن ڪيٿولڪ ايمپائر]] <ref>{{cite book |first=Raymond E. |last=Brown |title=The birth of the Messiah: a commentary on the infancy narratives in Matthew and Luke |year=1977 |isbn=978-0-385-05907-7 |publisher=Doubleday |page=513}}</ref>
|family = [[جيمز]](ڀاء)، [[جوزف]](ڀاء)، [[جيوڊاس]](ڀاء)، [[سائمن]](ڀاء) ۽ ڀينر
| death_date = {{circa|AD 30 / 33|lk=no}}{{efn|Most scholars estimate AD 30 or 33 as the year of Jesus' crucifixion.<ref name=Humphreys1992>{{cite journal |url=http://www.tyndalehouse.com/tynbul/library/TynBull_1992_43_2_06_Humphreys_DateChristsCrucifixion.pdf#page=9 |title=The Jewish Calendar, a Lunar Eclipse and the Date of Christ's Crucifixion |journal=Tyndale Bulletin |year=1992 |volume=43 |issue=2 |page=340 |first1=Colin J. |last1=Humphreys |first2=W. G. |last2=Waddington}}</ref>}} <br />(aged 33–36)
| death_place = [[جيروسلم ]], [[جوڊيا]] (رومي صوبو)، رومن امپائر
| death_cause = <!---Note: No (further) comments required here; the scholarly consensus that the cause of Jesus' death was crucifixion is given in the article text:--->[[صليب تي چاڙھيو ويو ]]
<!-- -->{{efn|[[James Dunn (theologian)|James Dunn]] writes that the baptism and crucifixion of Jesus "command almost universal assent" and "rank so high on the 'almost impossible to doubt or deny' scale of historical facts" that they are often the starting points for the study of the historical Jesus.{{sfn|Dunn|2003|p=339}} <!-- -->[[Bart Ehrman]] states that the crucifixion of Jesus on the orders of Pontius Pilate is the most certain element about him.{{sfn|Ehrman|1999|p=101}} <!-- -->[[John Dominic Crossan]] and Richard G. Watts state that the crucifixion of Jesus is as certain as any historical fact can be.{{sfn|Crossan|Watts|1999|p=96}} <!-- -->Paul R. Eddy and [[Greg Boyd (theologian)|Gregory A. Boyd]] say that non-Christian confirmation of the crucifixion of Jesus is now "firmly established".{{sfn|Eddy|Boyd|2007|p=173}} <!-- -->}}
<!--
| home_town = [[نزرٿ]], [[ گيليلي]]{{sfn|Theissen|Merz|1998}}▼
-->{{efn|[[James Dunn (theologian)|James Dunn]] writes that the baptism and crucifixion of Jesus "command almost universal assent" and "rank so high on the 'almost impossible to doubt or deny' scale of historical facts" that they are often the starting points for the study of the historical Jesus.{{sfn|Dunn|2003|p=339}} <!--
-->[[Bart Ehrman]] states that the crucifixion of Jesus on the orders of Pontius Pilate is the most certain element about him.{{sfn|Ehrman|1999|p=101}} <!--
-->[[John Dominic Crossan]] and Richard G. Watts state that the crucifixion of Jesus is as certain as any historical fact can be.{{sfn|Crossan|Watts|1999|p=96}} <!--
-->Paul R. Eddy and [[Greg Boyd (theologian)|Gregory A. Boyd]] say that non-Christian confirmation of the crucifixion of Jesus is now "firmly established".{{sfn|Eddy|Boyd|2007|p=173}} <!--
-->}}
▲| home_town = [[نزرٿ]], [[ گيليلي]]{{sfn|Theissen|Merz|1998}}
<!----
Note: Please do not expand this infobox. See the FAQ on the talk page.
----->
| parents = <!--{{hlist}}, as footnote applies to -both- parents:-->{{hlist |[[مريم ]] |[[سينٽ جوزف ]]{{efn|Traditionally, Christians believe that Mary conceived her son miraculously by the agency of the Holy Spirit. Muslims believe that she conceived her son miraculously by the command of God. Joseph was from these perspectives the acting adoptive father.}}}}
}}{{Jesus |right |width=22.0em<!--should match width of preceding infobox-->}}
<!----
The following paragraph was created by consensus after considerable discussion by a variety of editors. Out of courtesy for this process, please discuss any proposed changes on the talk page before editing it.
----->
 
'''عیسیٰ مسيح'''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Jesus''' }} {{lang-ar|عيسى|[[ Jesus in Islam|Issa]]
}} ({{circa|4&nbsp; |AD 30 / 33|lk=yes}} جنھن کي جيزس آف نزرٿ ۽ جيزس ڪرائيسٽ بہ چوندا آهن. يھودين ۾ تبليغ ڪندڙ مذھبي اڳواڻ ھيو جنھن کي اسلام ۾ پيغمبر جو درجو ڏنل آهي <ref name="Vermes 1981"/> عيسائيت ۾ سندس مرڪزي حيثيت آھي.اڪثر عيسائين جو عقيدو آهي تہ خدا جو روپ ھيو ۽ پاڪ پٽ ھيو ۽ پراڻي عھدنامي ۾ جنھن مسيح جي اچڻ جي بشارت ھئي اھو عيسی ھيو {{sfn|McGrath|2006|pp=4–6}} <ref name="Ehrman Jesus became God">{{cite book |last=Ehrman |first=Bart D. |title=How Jesus became God: The Exaltation of a Jewish Preacher from Galilee |publisher= HarperOne |isbn= 978-0061778186|year=2014}}</ref>
[[فائل:Bloch-SermonOnTheMount.jpg|thumb|leftکاٻو|اڻويھين صدي جي ڪارل بلاچ جي ٺاھيل پينٽنگ جنھن ۾ عیسی مسیح کي جبل تي خطبو ڏيندي ڏيکاريو ويو آهي]]
حضرت عيسى اڄ کان لڳ ڀڳ 1975 سال اڳ فلسطين جي شهر بيتُ لحم ۾ پيدا ٿيو. سندس والده حضرت مريم گليل صوبي جي ناصره شهر جي رهندڙ هئي. سندس مڱڻو يوسف نالي هڪ واڍي سان ٿيو، جيڪو يهوديه صوبي جي بيت لحم شهر مان اچي ناصره ۾ رهيو هو. فلسطين تي انهن ڏينهن ۾ روم سلطنت جي شهشاهه قيصرآگستس (63 ق.م- 14ع) جو قبضو هو. هن فلسطين کي ٽن صوبن گليل، يهوديه ۽ اتوريه ۾ ورهائي ڇڏيو هو. گليل جو صوبيدار هيروديس انيطپاس هو، يهوديه جو پانيطاس پيلاطوس ۽ اتوريه جو فلپس، جيڪو هيروديس جو ڀاءُ هو.
انهن ڏينهن ۾ ايئن ٿيو ته قيصر آگستس پاران يهودين جي آدمشماريءَ جو حڪم جاري ٿيو ۽ اعلان ڪيو ويو ته ماڻهو پنهنجن پنهنجن اباڻن شهرن ۾ وڃن ۽ نالو لکرائن. بس يوسف به حضرت مريم کي (جيڪا حامله هئي) وٺي، پنهنجي اباڻي شهر بيت لحم ڏانهن روانو ٿيو. جڏهن هو شهر ۾ پهتو ته رات ٿي چڪي هئي ۽ کين رات گذارڻ لاءِ ڪٿي به جاءِ نه ملي، تنهنڪري هن هڪ سراءِ ٻاهران ديرو ڪيو. حضرت عيسى اتي پيدا ٿيو ۽ حضرت مريم کيس ڪپڙي ۾ ويڙهي جهوليءَ ۾ رکيو.<ref name ="سبط حسن" > [http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=272] (ڪتاب:موسیٰ کان مارڪس تائين؛ ليکڪ:سبط حسن)</ref>
اٺن ڏينهن کان پوءِ حضرت عيسى جا والدين ٻارڙي کي کڻي يروشلم هليا ۽ موسوي شريعت موجب ولادت جون رسمون ادا ڪيون ۽ پوءِ ناصره موٽي آيا ۽ ”اهو ٻار وڌندو ۽ سگهارو ٿيندو ويو ۽ حڪمت سان ڀرپور ٿيندو ويو.“<ref name = " سبط حسن "/>
[[فائل:Brooklyn Museum - The Exhortation to the Apostles (Recommandation aux apôtres) - James Tissot.jpg|thumb|rightساڄو|جيمز ٽساٽ جي ٺاھيل تصوير جنھن ۾ عيسی مسیح کي 12 اصحابين سان ڳالهائيندي ڏيکاريو ويو آهي ]]
حضرت مسيح کي پنهنجن خيالن جي تبليغ لاءِ رڳو ٽن سالن جي وٿي ملي، پر ان ٿوري عرصي ۾ به فلسطين جا هزارين ماڻهو سندس مريد ٿي ويا ۽ يهودي پيشوائن کي اهو خطرو ٿي پيو ته جيڪڏهن هن نئين فتني کي منهن نه ڏنو ويو ته فلسطين جي صدوقين ۽ فريسين جي طبقاتي مفاد کي نقصان پهچندو، تنهنڪري حضرت مسيح تي مذهب ۽ رومي سلطنت سان بغاوت جو الزام هنيو ويو ۽ کيس صليب تي چاڙهيو ويو. حضرت مسيح جي تعليم کي سندس چئن شاگردن ــــــ متي، مرقس، لوقا ۽ يوحنا ـــــــ مرتب ڪيو آهي. اهي تصنيفون انجيل جي نئين عهدنامي جي نالي سان مشهور آهن. انجيل ۾ اسان کي پراڻي سوشلزم جو ڪو چِٽو تصور ڪو نه ٿو ملي. حضرت مسيح نه طبقاتي فرق جي مخالفت ڪري ٿو ۽ نه ئي زمين کي هارين ۾ ورهائڻ جي صلاح ڏئي ٿو ۽ نه برابريءَ جي تلقين ڪري ٿو. ان هوندي به سندس همدرديون محتاجن، غريبن ۽ مظلومن سان گڏ آهن ۽ پاڻ دولتمندن ۽ ڪاهن سردارن جي طبقن جو سخت مخالف هو.
سندس روزاني زندگي به انهن جي فڪر جي شهادت ڏئي ٿي، تنهنڪري سندس ڏينهن ۽ راتيون غريبن ۾ گذرنديون هيون. پاڻ ۽ سندس شاگرد غريبن جهڙا ٿلها پراڻا ڪپڙا پائيندا هئا، غريبن جي جهوپڙين ۾ رهندا هئا ۽ انهن جهڙو کاڌو کائيندا هئا. دولت جي لالچ کين نه ٿيندي هئي ۽ شان شوڪت، عهدي، رتبي جي خواهش کين ڪڏهن به نه ستائيندي هئي. اهي صحيح معنى ۾ انسان دوست هئا ۽ انسانن جي خدمت ڪرڻ سندن حياتيءَ جو مسلڪ هو، تنهنڪري حضرت مسيح جي ٻارهن شاگردن مان هڪ، يعقوب، ان ڳالهه تي ڪاوڙ ظاهر ٿو ڪري ته دولتمند طبقو پورهيتن جو استعمال ڪري ٿو ۽ کين سندن حق کان محروم ڪري ٿو.
Line 42 ⟶ 33:
”۽ جن ايمان آندو هو اهي سڀ گڏجي رهندا هئا ۽ سڀني شين ۾ شريڪ هئا ۽ پنهنجي ملڪيت ۽ سامان وڪڻي هر هڪ ۾ ضرورت موجب ورهائي ڇڏيندا هئا.“<ref name = " سبط حسن "/>
 
== قرآن مطابق عیسیٰ مسیح جو تصور ==
حضرت عيسيٰ (Jesus Christ) جي حوالي سان مختلف مذهبن ۾ مختلف روايتون قائم آهن. اسلام مطابق هُو [[الله]] جو هڪ سچو نبي هو ۽ هُو مريم جي پيٽ مان بيت الحم ۾ پيدا ٿيو. مسلمان سمجھن ٿا ته الله يهودين جي اصلاح لاءِ موڪليو عيسيٰ (عيسا) کي نبي ڪري موڪيلو هو. عيسيٰ جا خاص 12 ساٿي يا مريد هئا، جيڪي حواري سڏائيندا هئا. هڪ مذهبي جشن جي موقعي تي هن جا حواري يروشلم ويا ان وقت رومي حڪومت فيصلو ڪيو ته هي باغي آهي، پوءِ کيس گرفتار ڪري رومي حاڪم '''پبلاطس''' جي عدالت ۾ پيش ڪيو ويو جنهن کيس صليب تي چاڙهڻ جو حڪم ڏنو. مسلمانن جي پاڪ ڪتاب قرآن مطابق نه هن کي قتل ڪيو ويو هو ۽ نه ڦاسي ڏني ويئي بلڪه دشمنن کي شڪ ۾ وڌو ويو آهي. قرآن مقدس ۾ حضرت مسيح ۽ ان جي پوئلڳن جو ذڪر ڪيترائي ڀيرا آيو آهي، [[قرآن]] جي ان حصي جو اڀياس ڪرڻ سان خبر پوي ٿي ته حضرت مسيح ؑ جي زندگيءَ ۾ هڪ اهم خاص مثال ملي ٿو. ان مثال جو لاڳاپو تحريڪ سان آهي. اسلامي تحريڪ يا خدا پرستيءَ واري دعوت کي ڪهڙيءَ ريت هلايو وڃي ۽ مختلف عنصرن سان ڪهڙيءَ ريت مقابلو ڪجي. ان جو هڪ خاص نمونو حضرت مسيح ۽ ان جي پوئلڳن وٽ ملي ٿو.
قرآن شريف ۾ مسلمانن کي خطاب ڪندي چيو ويو آهي ته:
 
{{quote| یٰۤاَیُّہَا الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا کُوۡنُوۡۤا اَنۡصَارَ اللّٰہِ کَمَا قَالَ عِیۡسَی ابۡنُ مَرۡیَمَ لِلۡحَوَارِیّٖنَ مَنۡ اَنۡصَارِیۡۤ اِلَی اللّٰہِ ؕ قَالَ الۡحَوَارِیُّوۡنَ نَحۡنُ اَنۡصَارُ اللّٰہِ فَاٰمَنَتۡ طَّآئِفَۃٌ مِّنۡۢ بَنِیۡۤ اِسۡرَآءِیۡلَ وَ کَفَرَتۡ طَّآئِفَۃٌ ۚ فَاَیَّدۡنَا الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا عَلٰی عَدُوِّہِمۡ فَاَصۡبَحُوۡا ظٰہِرِیۡنَ| (الصف: 16)|القرآن|}}
 
{{quote|ترجمو| ”اي ايمان وارو! الله جي دين جا مددگار ٿيو. جيئن مريم جي پٽ عيسيٰ پنهنجي حوارين کي چيو ته الله جي رستي ۾ منهنجا مددگار ڪير آهن؟ انهن حوارين چيو ته اسين الله (جي دين) جا مددگار آهيون. پوءِ بني اسرائيلن مان هڪ جماعت ايمان آندو ۽ هڪ جماعت ڪافر ٿي، پوءِ اسان ايمان وارن کي سندن دشمنن تي طاقت ڏني، پوءِ اهي غالب ٿيا.“ |}}
 
قرآن جي هن آيت سڳوريءَ ۾ فَاَیَّدۡنَا الَّذِیۡنَ اٰمَنُوۡا عَلٰی عَدُوِّہِمۡ ۔ جا لفظ تمام گهڻي ڌيان ۽ غور جي قابل آهن.
 
 
هن آيت ۾ قوت (Strength) مان ڪهڙو مطلب آهي. ۽ دشمنن تي غلبو حاصل ڪرڻ جو مطلب ڇا آهي. اهو نهايت اهم سوال آهي. مسيحيت کي پنهنجي شروعاتي دور ۾ فلسطين جي يهودين طرفان سخت قسم جي دشمنيِءَ سان واسطو آيو، ايتري قدر جو اهي حضرت مسيح ؑ کي قتل ڪرڻ جي ڪڍ پئجي ويا. تاريخ ۾ ان جو ڪو ثبوت ناهي ته حضرت مسيح ؑ جي پوئلڳن انهن جي مقابلي ۾ جنگي هٿيار استعمال ڪيا هجن ۽ انهن جي ذريعي هنن پنهنجي دشمنن تي سوڀ ماڻي ورتي هجي. اهڙيءَ حالت ۾ آخر اها ڪهڙي قوت هئي، جيڪا انهن جي لاءِ پنهنجي دشمنن جي مٿان فتح ۽ غلبي جو سبب بڻجي.
Line 58 ⟶ 47:
{{quote| وَ جَعَلۡنَا فِیۡ قُلُوۡبِ الَّذِیۡنَ اتَّبَعُوۡہُ رَاۡفَۃً وَّ رَحۡمَۃً ؕ
”۽ جن سندن تابعداري ڪئي، تن جي دلين ۾ اسان نرمي ۽ مهرباني رکي.“|(الحديد:27)|القرآن|}}
 
 
انهيءَ آيت سڳوريءَ ۾ مسيحءَ جي پوئلڳن جي لاءِ جنهن مهر، ٻاجهه ۽ رحمت جو ذڪر آهي، اهو پيرويءَ کان پوءِ جو واقعو آهي. نڪي پيرويءَ کان اڳ جو. يعني ان جو مطلب اهو ناهي ته، ماڻهو پهريان کان ئي مهرباني ۽ رحمت ساڻ ڪري پيدا ٿيا هئا، بلڪه ان جو مطلب هيءُ آهي ته حضرت مسيحءَ جي ذريعي انهن کي جيڪو دين سيکاريو ويو هو. ان، منجهن اهو جذبو پيدا ڪيو. ٻين لفظن ۾ هيءُ ته فلسطين ۾ جڏهن کين يهودين جي دشمنيءَ وارين ڪاررواين جو معاملو آڏو آيو ته، ان جو مقابلو ڪرڻ جي لاءِ انهن کي ٽڪراءُ جي تعليم ڏيڻ بدران اها تعليم ڏني وئي ته ٻاجهه، مهرباني ۽ رحمت سان ان جو مقابلو ڪريو. اها ئي ڳالهه خود انجيل مان به معلوم ٿئي ٿي. (لوقا ـ باب: 6)
Line 82 ⟶ 70:
 
حضرت مسيح جي هدايت مطابق انهن جو طريقو هي هو ته سياسي حڪومت سان ڪنهن قسم جو ڪو مهاڏو نه اٽڪائين. جيڪڏهن ڪنهن سان ڪو تڪرار ٿي پوي ته ان کي هڪدم هڪ طرفو ٿي ڪري حل ڪن. اهي ماڻهن سان محبت ۽ خير خواهي واري هلت هلن. ان جو نتيجو هي نڪتو جو مسيحيت تيزيءَ سان ماڻهن ۾ پکڙجڻ لڳي. تاريخ ٻڌائي ٿي ته ٿوري وقت ۾ مسيحيت مختلف ملڪن ۾ پکڙجي وئي. مثال طور: روم، يونان، شام، مصر، سوڊان، حبش، اتر آفريڪا، جارجيا، آرمينيا، مالابار ڪوسٽ وغيره. حضرت مسيح کان پوءِ شروعاتي پنجن صدين ۾ مسيحيت جهڙيءَ ريت دنيا جي مختلف حصن ۾ پکڙي، ان جو تفصيل هيٺ ڏنل ڪتابن ۾ ڏسي سگهجي ٿو:
 
 
* (Harnack: Mission and Expansion of Christianity in the first Three Countries (1902
 
* (Kenneth Scott Latourette: History of the Expansion of Christianity (1945
 
ٻه هزار سال اڳ حضرت مسيح جي صليب تي چڙهڻ کان پوءِ مسيحيت لڳاتار پکڙجندي رهي. حضرت مسيحءَ جي تعليم جي مطابق، سندن پوئلڳن جي آڏو رڳو ٻه نڪاتي پروگرام هو. هڪ محبت ۽ ٻيو دعوت. هڪ طرف محبت ۽ امن واري دعوت جي انهيءَ اصول کي گڏ کڻي اهي وڌندا رهيا، ايتريقدر جو اهي يورپ تائين پهتا. ان وقت يورپ جي گهڻي حصي تي. رومي بادشاهت جي سياسي حڪومت هئي. شروعات ۾ انهن کي رومي بادشاهت پاران سخت تڪليفن (Persecution) سان منهن ڏيڻو پيو. پر اهي ٽڪراءُ کان پري رهندي، پنهنجو مشنري ڪم پر امن طور تي ڪندا رهيا. جنهن جو نتيجو اهو نڪتو جو 337ع ۾ خود رومي حڪمران ڪانسٽنٽين پهرين (Constantine-1) مسيحيت کي قبول ڪيو. هيءُ الناس علی دین ملوکھم۔ يعني ”ماڻهو پنهنجي بادشاهه جي دين تي هلن ٿا“ جو زمانو هو. ان ڪري ٿوري ئي وقت ۾ يورپ جي گهڻي آباديءَ مسيحيت کي قبول ڪيو. رومي بادشاهه 337ع ۾ مسيحيت کي قبول ڪيو هو. <ref>[http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=307 انسانيت جي تعمير (مولانا وحيد الدين خان / خالد ڀٽي) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر<!-- Bot generated title -->]</ref><ref>ڪتاب: انسانيت جي تعمير، مولانا وحيد الدين خان</ref>
<ref>[http://books.sindhsalamat.com/book.php?book_id=307 انسانيت جي تعمير (مولانا وحيد الدين خان / خالد ڀٽي) | سنڌ سلامت ڪتاب گهر<!-- Bot generated title -->]</ref>
<ref>ڪتاب: انسانيت جي تعمير، مولانا وحيد الدين خان</ref>
 
== حوالا ==
Line 97 ⟶ 80:
[[زمرو:شخصيتون]]
[[زمرو:مذهب]]
[[زمرو:نبي ۽ رسول]]
"https://sd.wikipedia.org/wiki/عيسيٰ" تان ورتل