وڪيپيڊيا

البانيا: جي ورجائن ۾ تفاوت

دلچسپ نموني سوانح جهانگهيو
← اڳوڻو تفاوتاڃا نئين سنوار ←
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
وزيوئلوڪي‌متن
م Bot: Automated text replacement (-File: +فائل:)
م خودڪار: اضافو زمرا +ڳنڌڻو+ترتيب+صفائي (14.9 core): + زمرو:يورپي ملڪ
سِٽَ 7:
| symbol_type =قومي نشان
| national_motto = ''[[Ti Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqipëtar]]''<br/>{{small|You Albania, give me honour, give me the name Albanian}}
| national_anthem = ''[[Himni i Flamurit]]''<br/>{{small|"Hymn to the Flag"}}<br/>[[فائل:Hymni i Flamurit instrumental.ogg|centreمرڪز]]</div>
| image_map = Albania_(orthographic_projection).svg
| map_caption = {{map caption |location_color=سائو|region= دنيا
|region_color= خاڪي }}
| capital = [[تيرانا]]
| largest_city = [[تيرانا]]
سِٽَ 16:
| official_languages = [[البانيائي ٻولي]]
| languages2_type =مڃيل ٻيون ٻوليون
| languages2 = [[يوناني ٻولي|يوناني]]،[[ايرومانين ٻولي|ايرومانين]]، [[مقيدونيائي ٻولي| مقيدونيائي]] ۽ ٻيون
| demonym = [[الباني]] يا [[البانيائي]]
| government_type =
{{nowrap|[[وحداني رياست|وحداني]][[پارلياماني نظام|پارلياماني]] }} [[ريپبلڪ|آئيني ريپبلڪ]]
| leader_title1 = [[البانيا جا صدر|صدر ]]
| leader_name1 = [[اکر ميتا]]
| leader_title2 = [[البانيا جا وزيراعظم|وزيراعظم]]
| leader_name2 = [[ايڊي راما ]]
| legislature = ''[[ڪوينڊي]]
| sovereignty_type = البانيائي تاريخ
سِٽَ 49:
| established_date10 = 28 ڊسمبر 1976
| established_event11 = ريپبلڪ آف البانيا {{small|(چوٿين ريپبلڪ )}}
<br/> {{ nowrap|البانيا جو آئين}}
| established_date11 = 29 اپريل 1991<br/><br/>28 نومبر 1998
| area_km2 = 28,748
سِٽَ 55:
| area_rank = 140th <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| percent_water = 4.7
| population_estimate = {{increase}} 2,876,591<ref>{{cite web|url=http://www.instat.gov.al/al/themes/popullsia/publications/books/2017/popullsia-e-shqip%25C3C3%25ABrisABris%25C3C3%25ABAB,-1-janar-2017.aspx|title=404|publisher=}} {{deadlink|date=September 2018}}</ref>
| population_estimate_year = جنوري
2017
| population_census = 2,821,977<ref name="Population and Housing Census 2011">{{cite web |title=Population and Housing Census 2011 |url=http://www.instat.gov.al/en/themes/population/publications/books/2012/main-results-of-population-and-housing-census-2011.aspx |publisher=INSTAT (Albanian Institute of Statistics) |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170803171148/http://www.instat.gov.al/en/themes/population/publications/books/2012/main-results-of-population-and-housing-census-2011.aspx |archivedate=3 August 2017 |df=dmy-all }}</ref>
| population_census_year = 2011
| population_density_km2 = 98
سِٽَ 65:
| GDP_PPP_year = 2018
| GDP_PPP = $38.154&nbsp;
بلين ڊالر <ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=56&pr.y=8&sy=2016&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=914&s=NGDP_R%2CNGDP%2CNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPPC%2CNGDPDPC%2CPPPPC,NGDP,NGDPD,PPPGDP,NGDPPC,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |publisher=IMF}}</ref>
| GDP_PPP_per_capita = $13,274<ref name=imf2/>
| GDP_nominal_year = 2018
سِٽَ 73:
| Gini_year = 2013
| Gini = 34.5<!-- number only -->
| Gini_ref = <ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient |title=Income Gini coefficient |work=World Bank |publisher=UNDP |accessdate=3 July 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5rRcwIiYs?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |archivedate=23 July 2010 |deadurl=no |df=dmy }}</ref>
| HDI_year = 2018<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year -->
| HDI_change = increase<!-- increase/decrease/steady -->
سِٽَ 81:
| currency = [[البانيائي ليڪ|ليڪ]]
| currency_code = ALL
| time_zone = [[سينٽرل يورپين ٽائيم|س ي ٽ ]]
| utc_offset = +1
| time_zone_DST =[[سينٽرل يورپين سمر ٽائيم|سيسٽ]]
سِٽَ 92:
}}
 
'''البانيا '''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Albania'''}}ھڪ ملڪ جو نالو آهي جيڪو ڏکڻ اوڀر يورپ ۾ واقع آهي. <ref>▼
{{cite web|url=https://archive.org/details/fialuurivoghels00junggoog|title=Fialuur i voghel scc...p e ltinisct mle...un prei P. Jak Junkut t' Scocniis ...|first=|last=Giacomo Jungg|date=1 January 1895|publisher=N'Sckoder t' Scc...pniis|accessdate=23 July 2016|via=Internet Archive}}</ref>جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف البانيا آهي. ان جو گاديءَ جو هنڌ ۽ ملڪ جو سڀ کان وڏو شھر [[تيرانا ]] آھي. 28748 چورس ڪلوميٽر پکيڙ رکندڙ ھن ملڪ جي آبادي ٽيھ لک آھي. ھن ملڪ جا تيرانا کان علاوه ٻين وڏن شھرن ۾ [[دريس]]{{ٻيا نالا|انگريزي= Durrës}}, [[ولورا]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Vlorë}}، [[سريند]]{{ٻيا نالا|انگريزي= Sarandë}}، [[شڪودرا]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Shkodër}}، [[بيرات]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Berat}}، [[ڪورچ]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Korçë}}،[[جيروڪاستر ]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Gjirokastër}} ۽ [[فاير]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Fier]}} شامل آهن.▼
 
== جاگرافي ==
▲'''البانيا '''{{ٻيا نالا|انگريزي= '''Albania'''}}ھڪ ملڪ جو نالو آهي جيڪو ڏکڻ اوڀر يورپ ۾ واقع آهي. <ref>
البانيا بلقان اپٻيٽ جي ڏکڻ اولھ ۾ واقع آهي جتي ان جون حدون اتر اولھ ۾ [[مونٽي نيگرو]]، اتر اوڀر ۾ [[ڪوسووو]]، اوڀر ۾ [[ريپبلڪ آف ميسيدونيا|ميسيدونيا]] ۽ ڏکڻ ۽ ڏکڻ اوڀر۾ [[يونان]] سان ملن ٿيون.ھن ملڪ جو وڏو حصو جابلو آھي جنھن ۾ اتريون البانيائي [[الپس جبل]] ۽ اوڀر ۾ [[ڪوراب جبل]] ، ڏکڻ وارو [[سرونيئن جبل]] ۽ وچ البانيا ۾ [[اسڪيندر بيگ جبل]] پڻ شامل آھن.ھن ملڪ جا ساحلي ڪنارا اتر اولھ ۾ [[ايڊريئاٽڪ سمنڊ]] ۽ ڏکڻ اولھ ۾ [[آئيونيئن سمنڊ]] سان ملن ٿا ان سان گڏوگڏ [[درياءَ البانيا]] پڻ ھن ملڪ ۾ وھي ٿو.ھن ملڪ جي جاگرافيائي بيهڪ▼
▲{{cite web|url=https://archive.org/details/fialuurivoghels00junggoog|title=Fialuur i voghel scc...p e ltinisct mle...un prei P. Jak Junkut t' Scocniis ...|first=|last=Giacomo Jungg|date=1 January 1895|publisher=N'Sckoder t' Scc...pniis|accessdate=23 July 2016|via=Internet Archive}}</ref>جنھن جو سرڪاري نالو ريپبلڪ آف البانيا آهي. ان جو گاديءَ جو هنڌ ۽ ملڪ جو سڀ کان وڏو شھر [[تيرانا ]] آھي. 28748 چورس ڪلوميٽر پکيڙ رکندڙ ھن ملڪ جي آبادي ٽيھ لک آھي. ھن ملڪ جا تيرانا کان علاوه ٻين وڏن شھرن ۾ [[دريس]]{{ٻيا نالا|انگريزي= Durrës}}, [[ولورا]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Vlorë}}، [[سريند]]{{ٻيا نالا|انگريزي= Sarandë}}، [[شڪودرا]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Shkodër}}، [[بيرات]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Berat}}، [[ڪورچ]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Korçë}}،[[جيروڪاستر ]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Gjirokastër}} ۽ [[فاير]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Fier]}} شامل آهن.
41 00 N, 20 00 E آھي. يورپ جي ھن ننڍڙي ملڪ جي ايراضي28748 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان 27398 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 1350 چورس ڪلوميٽر پاڻي اٿس. پکيڙ جي لحاظ کان دنيا جي ملڪن ۾ 145 نمبر تي آهي. ھن ملڪ جي زميني سرحد 691 ڪلوميٽر آهي جن مان 212 ڪلوميٽر يونان سان، 112 ڪلوميٽر ڪوسووو سان، 186 ڪلوميٽر مونٽي نيگرو سان ۽ 181 ڪلوميٽر ميسيدونيا سان مليس ٿي. ملڪ جو سامونڊي ڪنارو 362 ڪلوميٽر آهي ۽ سمنڊ م ھن ملڪ جي حد 12 [[ناٽيڪل ميل|ناٽيڪل ميلن]] تائين آهي.ھن ملڪ جي سمنڊ جي سطح کان سراسري بلندي 708 ميٽر آھي. ملڪ جو سڀ کان اوچو مقام [[ماجاء ڪورابت]] (گولام ڪوراب) آھي جيڪو سمنڊ جي سطح کان 2764 ميٽر بلند آھي.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html}}</ref>▼
 
==جاگرافي آبادي ==
▲البانيا بلقان اپٻيٽ جي ڏکڻ اولھ ۾ واقع آهي جتي ان جون حدون اتر اولھ ۾ [[مونٽي نيگرو]]، اتر اوڀر ۾ [[ڪوسووو]]، اوڀر ۾ [[ريپبلڪ آف ميسيدونيا|ميسيدونيا]] ۽ ڏکڻ ۽ ڏکڻ اوڀر۾ [[يونان]] سان ملن ٿيون.ھن ملڪ جو وڏو حصو جابلو آھي جنھن ۾ اتريون البانيائي [[الپس جبل]] ۽ اوڀر ۾ [[ڪوراب جبل]] ، ڏکڻ وارو [[سرونيئن جبل]] ۽ وچ البانيا ۾ [[اسڪيندر بيگ جبل]] پڻ شامل آھن.ھن ملڪ جا ساحلي ڪنارا اتر اولھ ۾ [[ايڊريئاٽڪ سمنڊ]] ۽ ڏکڻ اولھ ۾ [[آئيونيئن سمنڊ]] سان ملن ٿا ان سان گڏوگڏ [[درياءَ البانيا]] پڻ ھن ملڪ ۾ وھي ٿو.ھن ملڪ جي جاگرافيائي بيهڪ
▲41 00 N, 20 00 E آھي. يورپ جي ھن ننڍڙي ملڪ جي ايراضي28748 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان 27398 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 1350 چورس ڪلوميٽر پاڻي اٿس. پکيڙ جي لحاظ کان دنيا جي ملڪن ۾ 145 نمبر تي آهي. ھن ملڪ جي زميني سرحد 691 ڪلوميٽر آهي جن مان 212 ڪلوميٽر يونان سان، 112 ڪلوميٽر ڪوسووو سان، 186 ڪلوميٽر مونٽي نيگرو سان ۽ 181 ڪلوميٽر ميسيدونيا سان مليس ٿي. ملڪ جو سامونڊي ڪنارو 362 ڪلوميٽر آهي ۽ سمنڊ م ھن ملڪ جي حد 12 [[ناٽيڪل ميل|ناٽيڪل ميلن]] تائين آهي.ھن ملڪ جي سمنڊ جي سطح کان سراسري بلندي 708 ميٽر آھي. ملڪ جو سڀ کان اوچو مقام [[ماجاء ڪورابت]] (گولام ڪوراب) آھي جيڪو سمنڊ جي سطح کان 2764 ميٽر بلند آھي.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html}}</ref>
 
جولائي 2017 جي انگن اکرن مطابق ھن ملڪ جي آبادي3047987 ھئي. دنيا جي ملڪن سان ڀيٽ ۾ ھي ملڪ 136 نمبر تي آهي. ملڪ جا ماڻهو البانيائي يا البانين سڏبا آهن. آبادي جو 82.6 سيڪڙو [[البانيائي ماڻهو]] آھن، 0.9 سيڪڙو يوناني.▼
 
=== ٻوليون ===▼
==آبادي==
 
ملڪ جي 98.8 سيڪڙو آبادي جي ٻولي [[البانيائي ٻولي|البانيائي]] آھي جيڪا ملڪ جي سرڪاري زبان آھي. ان کان سواءِ 0.5 ماڻھو [[يوناني ٻولي|يوناني]] ڳالھائيندا آھن. باقي 0.6 سيڪڙو ماڻهو [[روماني ٻولي|روماني]]، [[ولاچ ٻولي|ولاچ]]، [[ترڪي ٻولي|ترڪي]] ۽ [[اٽالين ٻولي|اٽالين]] ۽ ٻيون ڳالھائيندا آھن.▼
 
== مذھب ==▼
▲جولائي 2017 جي انگن اکرن مطابق ھن ملڪ جي آبادي3047987 ھئي. دنيا جي ملڪن سان ڀيٽ ۾ ھي ملڪ 136 نمبر تي آهي. ملڪ جا ماڻهو البانيائي يا البانين سڏبا آهن. آبادي جو 82.6 سيڪڙو [[البانيائي ماڻهو]] آھن، 0.9 سيڪڙو يوناني.
ھن ملڪ ۾ اڪثريت مسلمانن جي آهي. آبادي جو 56.7 سيڪڙو ماڻهو اسلام سان تعلق رکندڙ آھن. باقي ٻين مذھبن ۾ رومن ڪيٿولڪ 10 سيڪڙو، آرٿوڊڪس 6.8 سيڪڙو، لادينيت 2.5 سيڪڙو، بيڪتاشي (صوفي سلسلو)2.1 سيڪڙو آھن. 1967 ۾ ھتي سڀني مسجدن ۽ چرچن کي بند ڪري مذھبي رسمن جي ادائگي تي پندش وڌي وئي ھئي پر نومبر 1990 ۾ بندش ختم ڪري مذھبي آزادي ڏني وئي.▼
▲===ٻوليون===
 
▲ملڪ جي 98.8 سيڪڙو آبادي جي ٻولي [[البانيائي ٻولي|البانيائي]] آھي جيڪا ملڪ جي سرڪاري زبان آھي. ان کان سواءِ 0.5 ماڻھو [[يوناني ٻولي|يوناني]] ڳالھائيندا آھن. باقي 0.6 سيڪڙو ماڻهو [[روماني ٻولي|روماني]]، [[ولاچ ٻولي|ولاچ]]، [[ترڪي ٻولي|ترڪي]] ۽ [[اٽالين ٻولي|اٽالين]] ۽ ٻيون ڳالھائيندا آھن.
 
▲==مذھب==
▲ھن ملڪ ۾ اڪثريت مسلمانن جي آهي. آبادي جو 56.7 سيڪڙو ماڻهو اسلام سان تعلق رکندڙ آھن. باقي ٻين مذھبن ۾ رومن ڪيٿولڪ 10 سيڪڙو، آرٿوڊڪس 6.8 سيڪڙو، لادينيت 2.5 سيڪڙو، بيڪتاشي (صوفي سلسلو)2.1 سيڪڙو آھن. 1967 ۾ ھتي سڀني مسجدن ۽ چرچن کي بند ڪري مذھبي رسمن جي ادائگي تي پندش وڌي وئي ھئي پر نومبر 1990 ۾ بندش ختم ڪري مذھبي آزادي ڏني وئي.
 
== زراعت ۽ معدني وسيلا ==
 
ھن ملڪ جي معدني وسيلن ۾ [[پيٽرول]]، [[قدرتي گئس]]، [[ڪوئلو]]، [[باڪسائيٽ]]، [[ڪرمائيٽ]]، [[ٽامو]]، [[لوھ]]، [[نڪل]]،[[لوڻ]]، [[عمارتي ڪاٺ]] شامل آهن.
ملڪ ۾ زراعت واري زمين % 42.86 آھي جنھن مان %52.42 پوکي لائق آھي ۽ %6.84 زرعي زمين تي مستقل پوک ٿيندي آهي.%40.73 زرعي زمين چراگاھن تي مشتمل آهي ۽ %28.19 سيڪڙو تي ٻيلا واقع آھن. 2014 جي انگ اکرن مطابق ھن ملڪ جي آبپاشي واري زمين 3537 چورس ڪلوميٽر آهي.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html}}</ref>
 
== آبھوا ==
 
ھن ملڪ جي آبهوا ٿورڙي [[ٽيمپريٽ]] آھي.ھميشہ ٿڌي ۽ جھڙالي ھوندي آھي. سياري جو موسم گھميل رھندي آھي ۽ اونھاري جو وري گرمي ٿئي ٿي ۽ موسم خشڪ ۽ صاف ھوندي آھي.
 
== تاريخ ==
شروع ۾ [[اليريائي قبيلو|اليريائي]]، [[ٿريشيائي قبيلو|ٿريشيائي]] ۽ [[ڪيئونيائي قبيلو|ڪيئونيائي]] قبيلن جا ماڻهو ھن سرزمين تي رھندا ھئا ۽ ان جي اليريائي سامونڊي ڪناري تي کوڙ يوناني ڪالونيون آباد ٿيل ھيون جنھن بعد ٽين صدي قبل مسيح ۾ رومن ايمپائر ھن پرڳڻي کي پنهنجي سرحدن۾ ضم ڪري ڇڏيو.
 
البانيا 1912 ۾ [[خلافت عثمانيہ]] کان پنھنجي آزادي جو اعلان ڪيو پر 1939 م اٽلي کيس فتح ڪيو ۽ 1943 ۾ جرمني ان تي قبضي ڪيو. 1944 ۾ ڪميونسٽ پارٽي وارن ملڪ کي پنھنجي ضابطي ۾ آندو جنھن بعد ھي ملڪ سويت يونين جو اتحادي ٿي ويو ۽ 1960 تائين ان اتحاد ۾ شامل رھيو. ان کان پوءِ 1978 تائين ھي ملڪ [[چين]] جو اتحادي رھيو 1990 واري شروعاتي ڏھاڪي ۾ البانيا ۾ ڪميونسٽ نظام جي 46 سالن جي دؤر جو خاتمو ٿيو ۽ گھڻين پارٽين جي جمھوريت جو آغاز ٿيو. 1991 ۾ اتي گھڻ جمائتي عام چونڊون ٿيون. اپريل 2009 ۾ البانيا [[ناٽو]] ۾ شامل ٿيو. ھي ملڪ اڃان تائين يورپ جي غريب ترين ملڪن ۾ شامل آھي.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html}}</ref>
 
== نالي جو مطلب ==▼
 
▲==نالي جو مطلب==
ھن ملڪ جو پورو نالو ريپبلڪ آف البانيا آھي.البانوي ٻولي ۾ کيس Republika e Shqiperise سڏيندا آهن. الباني لفظ Shqiperise جو مطلب عقاب{{ٻيا نالا|انگريزي= Eagle}} آھي.لفظ البانيا جو مطلب عام طور تي عقابن جي سرزمين سمجھيو ويندو آھي.
 
== حڪومتي نظام ==
 
ھن ملڪ ھڪ [[پارلياماني ريپبلڪ]] آھي جنھن جي گاديءَ جو هنڌ تيرانا آھي جنھن جي جاگرافيائي بيهڪ 41 19 N, 19 49 E آھي. 28 نومبر 1912 تي خلافت عثمانيه کان آزادي حاصل ڪرڻ تي ان ڏينهن کي فليگ ڊي{{ٻيا نالا|انگريزي=Flag Day}} ڪري ملھايو ويندو آهي. ھي ملڪ عالمي عدالت جي اختيار کي تسليم ڪندڙ ملڪ آھي. ھي ملڪ ٻٽي شھريت کي تسليم ڪندڙ آھي. رھائش جي جي بنياد تي شھريت لاءِ مدو پنج سال اٿس. ووٽ ڏيڻ جو حق شھرين کي 18 سالن جي عمر ۾ ملي ٿو. رياست جو سربراھ ھتي صدر ۽ حڪومتي سربراھ ۽ چيف ايگزيڪيوٽو ملڪ جو وزيراعظم ھوندو آھي.ملڪ جي صدر کي اسيمبلي پنج سالن لاءِ چونڊيندي آھي ۽ اھو ٻيھر چونڊجڻ لاء بہ اھل ھوندو آھي. اڪثريتي پارٽيءَ جي رٿ تي وزيراعظم کي صدر چونڊيندو آھي. ھن ملڪ جي قانونساز اسيمبلي ھڪ ايواني آھي جنھن جو نالو [[ڪويندي]]{{ٻيا نالا|انگريزي=Kuvendi}} آھي جنھن جا 140 رڪن آھن جيڪي سڌا سنوان
تڪن مان چار سالن لاءِ چونڊجي ايندا آهن.ھتان جي سپريم ڪورٽ۾ 17 جج ھوندا آھن جن ۾ چيف جسٽس پڻ شامل آهي. آئيني ڪورٽن ۾ 9 جج ٿين ٿا جن انھن جو چيئرمين پڻ شامل ھوندو آھي. انھن سڀني اعلي عدالتن جي ججن ء چيئرمين جي مقرري ملڪ جو صدر اسيمبليء جي مشوري سان 9 سالن جي عرصي لاءِ ڪندو آهي.
 
== حوالا ==
{{حوالا|2}}
{{Coord|41|N|20|E|type:country_region:AL|display=title}}▼
 
[[زمرو:1912ع تي قائم ٿيل رياستون ۽ خطا]]▼
▲{{Coord|41|N|20|E|type:country_region:AL|display=title}}
[[زمرو:ريپبلڪ]]▼
[[زمرو:گڏيل قومن جا رڪن ملڪ]]
[[زمرو:نيٽو جون رڪن رياستون]]
[[زمرو:گڏيل قومن جا رڪنيورپي ملڪ]]
▲[[زمرو:ريپبلڪ]]
▲[[زمرو:1912ع تي قائم ٿيل رياستون ۽ خطا]]
"https://sd.wikipedia.org/wiki/البانيا" تان ورتل