سکر: جي ورجائن ۾ تفاوت
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
Intisar Ali (بحث | ڀاڱيداريون) سنوار جو تَتُ ڪونهي ٽيگَ: موبائل سنوار موبائل ويب سنوار |
KaleemBot (بحث | ڀاڱيداريون) م صفائي, replaced: Category: ← زمرو: (3) using AWB |
||
سِٽَ 54:
| utc_offset1 = +5
| website =
| footnotes = [http://www.sukkur.gov.pk/ '''سکر جي سرڪاري ويب سائيٽ'''
}}
سِٽَ 73:
1889 ۾ لئنسڊائون پل ذريعي سکر کي پھرين دفعو روھڙيء سان ڳنڍيو ويو.[[File:Landsdown Bridge, Sukkur, Sindh.jpg|380px|thumb|سکر ۾ 1889 ۾ تيار ٿيل لئنسڊائون پل]]
سکر ضلعو پهريائين شڪارپور ضلعي جو هڪ حصو هو. 1901ع ڌاري، شڪارپور ضلعي کي ختم ڪري، منجهانئس ٻه ضلعا ٺاهيائون، يعني سکر ۽ لاڙڪاڻو. سکر جي ڪليڪٽرن جو ٻاٻو آدم ڪرنل ميهو هوندو هو، جنهن سڀ کان پهرين سکر کي ٺاهي ۽ سينگاري، موجوده صورت وٺرائي.<ref name="autogenerated1">ڪتاب:اھي ڏينھن اھي شينھن٬جلد،۱؛ليکڪ:پير علي محمد راشدي؛ايڊيشن:۲۰۰۰ ؛پبلشر: سنڌي ادبي بورڊ،ڄامشورو.</ref> سکر بيراج جنھن کي لائڊ بيراج جو نالو ڏنو ويو سو بہ برٽش دور ۾ ٺھيو جيڪو دنيا جي سڀ کان وڏي آبپاشي سسٽم کي ڪنٽرول ڪري ٿو.ان بيراج جي ڊزائين سر آرنلڊ مستو ٺاھي ۽ سر چارلٽن ھيريسن جي ھدايتن مطابق جوڙيو ويو. ان جي تعمير 1923 ۾ شروع ٿي ۽ 1932 ۾ مڪمل ٿي.[[File:Sukkur Barrage in daylight.jpg|380px|thumb|سکر بئراج دُنيا جو سڀ کان وڏو آبپاشيءَ جو منصوبو]]ھن بيراج جي ڪئنالن جي مدد سان اٽڪل ھڪ ڪروڙ ايڪڙ زمين آباد ٿئي ٿي.<ref>{{cite web|url = http://www.dawn.com/news/1029295|title = Rule violations threaten Sukkur Barrage|date = 16 July 2013|accessdate = 26 August 2014|website = dawn.com|publisher = |last = Kiana|first = Khaleeq}}</ref><ref>{{cite web|url=http://hpsukkur.brinkster.net/barrage.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20120330232609/http://hpsukkur.brinkster.net/barrage.htm |dead-url=yes |archive-date=2012-03-30 |title=Sukku Barrage |date= |accessdate= |website= |publisher= |last= |first= }}</ref>
1947 ۾ پراڻي سکر جي آبادي ڏھ ھزار ھئي ۽ نئين سکر جي آبادي اسي ھزار ھئي. ان آبادي ۾ پاڪستان ٺهڻ بعد انڊيا مان آيل مسلمان مھاجرن جو وڏو اضافو ٿيو.1950 ۾ ھتي سنڌ انڊسٽريل ٽريڊنگ ايسٽيٽ يا سائيٽ (.S.I.T.E) قائم ڪئي وئي. 1962 ۾ درياءَ مٿان لئنسڊائون پل جي ويجھو هڪ ٻي پل ٺاھي وئي جنھن کي ايوب پل جو نالو ڏنو ويو.
سِٽَ 93:
عربن جي فتح کان پوءِ. عربن پنهنجو مکيه شهر منصوره ڪيو ۽ اروڙ پوءِ به ٻن سون ورهين تائين هندن جو شهر هو، پوءِ ڦٽو. ڪن جو چوڻ آهي ته الور اصل الرور هو. جيئن ڪن عربي ڪتابن ۾ به لکيل آهي ۽ جڏهن شهر ڦٽڻ کان پوءِ ۽ درياهه جي مٽجڻ کانپوءِ اتي جا ماڻهو لڏي اچي نئين شهر ۾ ويٺا. تڏهين انهيءَ جو نالو روهڙي رکيائون. جو رور مان نڪتل آهي ۽ عربيءَ۾ انهيءَ کي لوهري لکيائون. شاهه شڪر گنج ۽ شيخ محمود قطب جي ڀرسان هڪڙي مسجد به پوءِ عالمگير بادشاهه يعني اورنگزيب جي ڏينهن ۾ جڙي."<ref>قديم سنڌ -ان جا مشهور شهر ۽ ماڻهو. مصنف: مرزا قليچ بيگ. ايڊيشن: چوٿون 1999ع. ڇپائيندڙ: سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو</ref>
اڳي جڏهن [[بکر]] وڏو شهر ۽ قلعو هو، تڏهن سکر انهيءَ جي ويجھو هڪڙو ننڍو ڳوٺ هو. سن 927هه يعني 1529ع ڌاري جڏهن [[مرزا شاهه بيگ ارغون]] سنڌ جو حاڪم هو، تڏهن بکر ۾ ڌاريجن ماڻهن فساد ڪيو هو. انهيءَ جي بند ڪرڻ لاءِ مرزا ٺٽي مان آيو ۽ بکر ڏانهن ويندي سکر ۾ منزل ڪيائين. [[سلطان محمود خان]] بکر واري، اڳيئي فساد بند ڪرائي ستاويهن ڌاريجن سردارن کي مارائي ڇڏيو هو. انهن فسادين جو لاشون پورائي انهن جي مٿان هڪڙو ٺلهه ٺهرائي ڇڏيائين، جنهن کي خوني ٺله يا منارو سڏيندا آهن. سن 983هه يعني 1575ع ۾ [[اڪبر بادشاهه]] ڪيسو خان کي موڪليو ته سلطان محمود خان جي جاءِ تي بکر جو حاڪم مقرر ٿي. جڏهن هو بکر آيو، تڏهن بادشاهه وٽان ٻيو حڪم آيو ته بکر ۽ لوهريي [[محب علي خان]] ۽ مجاهد خان جي حوالي ڪري ۽ پاڻ رڳو سکر هٿ ۾ رکي. سن 998هه يعني 1589ع ڌاري، جڏهن [[خان خانان]] ميان آدم شاه ڪلهوڙي وٽ آيو ۽ هن کي جاگير ڏئي ويو، تڏهن آدم شاهه ٿوري وقت لاءِ پنهنجي مرشد لال عيسن جي ملاقات لاءِ ويو. اتي گهڻا مريد وٽس گڏ ٿيا. تنهنڪري اتي جي زميندارن هن کي شهيد ڪرائي ڇڏيو. سندس وصيت موجب سندس لاش بکر ۾ آني سکر جي هڪڙي ٽڪريءَ تي رکيائون، جا اڃا تائين آدم شاهه جي ٽڪري ٿي سڏجي. سن 1168هه : 1755ع ۾ [[ميان نور محمد ڪلهوڙو|ميان نور محمد ڪلهوڙي]] پنهنجي پاران ديوان گدو مل کي [[احمد شاه دوراني]]ءَ ڏي موڪليو ۽ اهو سکر ۾ هن کي اچي گڏيو ؛ پر بادشاهه ميان تي ڪاوڙيل هو ۽ ٽن ڏينهن تائين ديوان کي نه گڏيو. پوءِ بادشاهه نوشهري ويو. اتي ديوان گڏيس ۽ ميان جي فائدي ۾ حڪم ورتائين. سن 1258هه يعني 1842ع ۾ جڏهن [[
▲اڳي جڏهن [[بکر]] وڏو شهر ۽ قلعو هو، تڏهن سکر انهيءَ جي ويجھو هڪڙو ننڍو ڳوٺ هو. سن 927هه يعني 1529ع ڌاري جڏهن [[مرزا شاهه بيگ ارغون]] سنڌ جو حاڪم هو، تڏهن بکر ۾ ڌاريجن ماڻهن فساد ڪيو هو. انهيءَ جي بند ڪرڻ لاءِ مرزا ٺٽي مان آيو ۽ بکر ڏانهن ويندي سکر ۾ منزل ڪيائين. [[سلطان محمود خان]] بکر واري، اڳيئي فساد بند ڪرائي ستاويهن ڌاريجن سردارن کي مارائي ڇڏيو هو. انهن فسادين جو لاشون پورائي انهن جي مٿان هڪڙو ٺلهه ٺهرائي ڇڏيائين، جنهن کي خوني ٺله يا منارو سڏيندا آهن. سن 983هه يعني 1575ع ۾ [[اڪبر بادشاهه]] ڪيسو خان کي موڪليو ته سلطان محمود خان جي جاءِ تي بکر جو حاڪم مقرر ٿي. جڏهن هو بکر آيو، تڏهن بادشاهه وٽان ٻيو حڪم آيو ته بکر ۽ لوهريي [[محب علي خان]] ۽ مجاهد خان جي حوالي ڪري ۽ پاڻ رڳو سکر هٿ ۾ رکي. سن 998هه يعني 1589ع ڌاري، جڏهن [[خان خانان]] ميان آدم شاه ڪلهوڙي وٽ آيو ۽ هن کي جاگير ڏئي ويو، تڏهن آدم شاهه ٿوري وقت لاءِ پنهنجي مرشد لال عيسن جي ملاقات لاءِ ويو. اتي گهڻا مريد وٽس گڏ ٿيا. تنهنڪري اتي جي زميندارن هن کي شهيد ڪرائي ڇڏيو. سندس وصيت موجب سندس لاش بکر ۾ آني سکر جي هڪڙي ٽڪريءَ تي رکيائون، جا اڃا تائين آدم شاهه جي ٽڪري ٿي سڏجي. سن 1168هه : 1755ع ۾ [[ميان نور محمد ڪلهوڙو|ميان نور محمد ڪلهوڙي]] پنهنجي پاران ديوان گدو مل کي [[احمد شاه دوراني]]ءَ ڏي موڪليو ۽ اهو سکر ۾ هن کي اچي گڏيو ؛ پر بادشاهه ميان تي ڪاوڙيل هو ۽ ٽن ڏينهن تائين ديوان کي نه گڏيو. پوءِ بادشاهه نوشهري ويو. اتي ديوان گڏيس ۽ ميان جي فائدي ۾ حڪم ورتائين. سن 1258هه يعني 1842ع ۾ جڏهن [[ چارلس نيپئر]] سنڌ جو ريزيڊنٽ مقرر ٿيو، تڏهن هو سکر ۾ آيو ۽ مير صوبدار ۽ ٻين انهيءَ پاسي جي ميرن اُتي اچي ساڻس ملاقات ڪئي.
<big>
Line 106 ⟶ 105:
==سکر جي ميونسپلٽي==
سکر ميونسپالٽي 1856ع ۾ شروع ٿي، جڏهن شهر جي آدمشماري 12 هزارن کي قريب پهچڻ تي هئي، انهن ڏينهن ۾ حڪومت شهر واسين مان پاڻ ميمبر چونڊيندي هئي، صدارت ڪليڪٽر ڪندو هو، جو شڪارپور ۾ رهندو هو، 1883ع ۾ جڏهن سکر ضلعو بنجي ويو ته 1884ع ۾ پهريون دفعو شهر واسين کي ميمبر چونڊڻ جو حق ڏنو ويو مگر صدر ڪليڪٽر ٿيندو هو، راءِ صاحب ديوان پيسو مل ذوقيرام پهريون شهر واسي هو جو صدارت جي ڪرسيءَ تي ويٺو، 1911ع ۾ شهر واسين کي صدر چونڊڻ جو حق ڏنو ويو ۽ سکر جو مشهور وڪيل ديوان ڀوڄسنگه صدر چونڊيو ويو ۽ 1914 ع تائين صدر رهيو، 1922ع کان 1928ع تائين ٻيو دفعو صدر ٿيو، 1936ع ۾ جڏهن سنڌ بمبئي کان ڇڄجي ڌار صوبو ٿيو ته ديوان ڀوڄسنگه سنڌ اسيمبلي جو پهريون اسپيڪر ٿيو، هو صاحب ميونسپل جنرل لائبرري جو چيئرمين به هو<ref name =" مولائي شيدائي " >
سنڌي ادبي بورڊ
ديوان صاحب جي چيئرميني جي دور ۾ سکر جنرل لائبريري بيحد ترقي ڪئي، اٽڪل 5 هزار ڪتاب هر فن تي موجود هئا، 1947ع ۾ هندو پاڻ سان بيش بها نسخا ساڻ کڻي ويا، 1914ع کان 1922ع تائين ميان پير بخش سي-آئي-اي رٽائرڊ ڊپٽي ڪليڪٽر سکر ميونسپالٽي جو صدر ٿيو، 1928ع کان 1937ع تائين ديوان بهادر ايسر سنگه پبلڪ پراسيڪيوٽر صدر ٿيو ۽ 1938ع کان 1947ع تائين مسٽر بسنترام موٽواڻي وڪيل صدر هو، مٿئين بيان مان اوهان معلوم ڪندا ته 1911ع کان 1947ع تائين 36 سالن جي ڊگهي عرصي ۾ فقط هڪ دفعو مسلمان صدر ٿيو، باقي سمورو عرصو هندو صدارت جي ڪرسي ماڻيندا رهيا، وٽن علم هو، دولت هئي ۽ اتفاق هو، ازانسواءِ اڪثريت ۾ هئا، تنهنڪري شهر واسين مان فقط هندن کي فائدا پهتا، جن جو ميونسپالٽيءَ تي قبضو رهندو آيو.<ref name = "مولائي شيدائي "/>.
Line 137 ⟶ 136:
|float=right
}}
==تعليم==
[[File:Sukkur IBA University - academic block I (2).jpg|thumb|سکر جي [[آء. بي. اي.]] يونيورسٽي پاڪستان جي تمام اعلي تعليمي ادارن ۾ شمار ٿئي ٿي.]]
==خارجي ڳنڍڻا==
Line 159 ⟶ 155:
{{Authority control}}
[[Category:Sukkur District]]▼
[[Category:Metropolitan areas of Pakistan]]▼
[[Category:Populated places in Sukkur District]]▼
==حوالا==
Line 168 ⟶ 160:
{{موضوعات سکر}}
[[زمرو:سنڌ جا شهر]]
| |||