اسم: جي ورجائن ۾ تفاوت
ڊاٿل مواد شامل ڪيل مواد
مضمون کي بهتر بڻايو |
مضمون کي بهتر بڻايو |
||
سِٽَ 142:
== اسم جا وڌيڪ قسم ==
===
مصدر جي معنى آهي بڻ بنياد، نڪرڻ جي جاءِ
سِٽَ 215:
|}
===
مشتق جي لفظي معنى آهي ”چيرڻ“
سِٽَ 222:
مثال طور؛ ايندڙ کي عزت ۽ ويندڙ کي مانُ ڏجي. ايندي هر ڪو سلام ڪري پر ويندي ڪو به نه پُڇي. ( ايندڙ، ويندڙ، ايندي، ويندي اسم ٿي ڪم آيل آهن جيڪي اچڻ ۽ وڃڻ مان جڙيا آهن.)
===
فعل جي اسمي صورت ( ”حاليه“ جي معنى آهي “جاري رکندڙ“)
سِٽَ 266:
|}
===
فعل جون اهڙيو صورتون جيڪي جملي ۾ اسم جي بدران ڪم اچن ۽ اسمن سان لڳي صفت جو ڪم ڏين. اسم فاعل به اسم فاعل به فعل مان ئي جڙندو آهي.
سِٽَ 308:
|}
===
اهڙا لفظ جن جو بنياد امر حال واحد (بنيادي فعل) هجي ۽ جملي ۾ هن جو استعمال تڏهن ٿيندو آهي، جڏهن فعل وارو ڪم اڳ ۾ پورو ٿي چڪو هجي.
مثال طور؛ پنهل کٽيل راند هارائي ويٺو. سدوري انعام کٽيو آهي. هي ڪتاب امر سنڌو جو لکيل آهي. ماءُ پيءُ جو پٽيل ڪٿي ٿو سڌري. (کٽيل، کٽيو، پٽيو، اسم مفعول آهن جيڪي فعل جي بنياد مان نڪتل آهن.)
=== اسم تصغير ===
(تصغير معنى آهي ننڍي ۾ ننڍو) اهڙا اسم جن جي اصل حيثيت کي گھٽائي پيش ڪيو وڃي.
{| class="wikitable"
|+اسم مان اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
!اسم
!اسم تصغير
|-
|هٽُ
|هٽڙي
|دڪان
|دڪانڙو
|گاڏي
|گاڏڙي
|پُٽ
|پٽڙو
|گاڏو
|گاڏڙو
|اوطاق
|اوطاقڙي
|گهر
|گھرڙو
|}
=== اسم تڪبير ===
(تڪبير جي معنى آهي وڏي ۾ وڏو) اهڙا اسم جيڪي اصل حيثيت کان وڌائي پيش ڪيو وڃي.
{| class="wikitable"
|+اسم مان اسم تڪبير
!اسم
!اسم تڪبير
!اسم
!اسم تڪبير
|-
|لپ
|لپوڙو
|ماٽي
|ماٽو
|}
=== اسم ڪيفيت ===
اهڙا اسم جيڪي ڪنهن ڪيفيت کي ظاهر ڪن انهن کي اسم ڪيفيت چئبوآهي.
جيئن؛ ٿَڪُ، خُمارُ، عشقُ، نشو، ننڍ
اسم منسوب
(منسوب جي معنى آهي تعلق رکڻ) ڪنهن به اسم سان منسوب ٿيل لفظ اسم منسوب چئبو آهي.
جيئن؛ حنگلي، جرمني، عيسائي، هندي
=== اسم ڪنايه ===
اهڙا اسم جيڪي مبهم (لڪل) اشاري لاءِ استعمال ٿين.
جيئن؛ هيئن هونئن ڪري ڇڏاءِ. ٽيرُمٽير ڪري هليو ويو. (هيئن هونئن، ٽيرُمٽير اسم ڪنايه آهن.)
=== اسم صوت ===
(صوت جي معنى آهي آواز) پکين ۽ جاندار جان آواز اسم صوت آهن.
{| class="wikitable"
|+اسم صوت (جاندارن جا آواز)
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
!جاندار
!آواز
|-
|ڪوئل
|ڪوڪو
|ڪانءُ
|ڪان ڪان
|طوطو
|ٽين ٽين
|ٻڪري
|ٻي ٻي
|ڏيڏر
|ٽان ٽان
|ڳيرو
|گھوگھو
|جھرڪي
|چُون چُون
|}
=== اسم ماضيه يا ماضي معطوفي ===
(معطوفي جي معنى آهي ڳنڍڻ) فعل جون اهڙيون صورتون جيڪي ساڳئي فاعل جي ٻن جملن کي ڳنڍي هڪ جملو ٺاهن ۽ فاعل سان لڳي ڏيکارين ته فاعل هڪ ڪم پورو ڪري ٻئي ڪم کي لڳي ٿو، يا لڳو آهي يا لڳندو، تن کي اسم ماضيه يا ماضي معطوفي چئبو آهي.
{| class="wikitable"
|+اسم ماضيه جا مثال
!پهريون جملو
!ٻيو جملو
!اسم ماضيه
|-
|هير نيرن کاڌي.
|هير اسڪول وئي
|هير نيرن کائي اسڪول وئي.
|-
|پرڀات ڪتاب پڙهيو.
|پرڀات سُتي آهي
|پرڀات ڪتاب پڙهي پوءِ سُتي.
|-
|هاري ٻني کيڙي.
|هاري گهر هليو ويو.
|هاري ٻني کيڙي گھر هليو ويو.
|}
نوٽ؛ هنن جملن ۾ فاعل (ڪم ڪندڙ) هڪ ڪم پورو ڪري ٻئي ڪم کي لڳو.
== اسم جي ترڪيب ==
[[زمرو:سنڌي گرامر( وياڪرڻ)]]
| |||