|
'''سنڌو ديش ڇو ۽ ڇالاءِ ـ رھبرِسنڌ سائين جي ايم سيد'''
[[File:GM Syed.jpg|thumb|left]]
سنڌوديش ھڪ نعرو آھي جيڪو پاڪستان جي قيام لاءِ جدوجھد ڪندڙ بنگلاديش جي قيام کان پوءِ متاثر ٿي ڪري ھڪ قوم پرست بزرگ سياستدان ۽ عدم تشدد جي نظريي تي ھلندڙ غلام مرتضي سيد ، جيڪو جي ايم سيد جي نالي سان معروف آھي ، ڏنو. جنھن جي پوئلڳن ان جي رھبري ۾ جيئي سنڌ تحريڪ ذريعي سنڌ صوبي جي علحدگي جي تحريڪ ھلائڻ جو پروگرام ماڻھن م ڦھلائڻ جي ڪوشش ڪئي پر سنڌ جي ماڻھن ۾ انھن کي ڪڏھن بہ پذيرائي نہ ملي سگھي. ▼
▲سنڌوديش ھڪ نعرو آھي جيڪو پاڪستان جي قيام لاءِ جدوجھد ڪندڙ بنگلاديش جي قيام کان پوءِ متاثر ٿي ڪري ھڪ قوم پرست بزرگ سياستدان ۽ عدم تشدد جي نظريي تي ھلندڙ غلام مرتضي سيد ، جيڪو جي ايم سيد جي نالي سان معروف آھي ، ڏنو. جنھن جي پوئلڳن ان جي رھبري ۾ جيئي سنڌ تحريڪ ذريعي سنڌ صوبي جي علحدگي جي تحريڪ ھلائڻ جو پروگرام ماڻھن م ڦھلائڻ جي ڪوشش ڪئي پر سنڌ جي ماڻھن ۾ انھن کي ڪڏھن بہ پذيرائي نہ ملي سگھي.
<ref>{ايڊمنسٽريٽر کي گذارش آهي تہ ھن پيج م ڪنھن نامعلوم پنھنجي سياسي خيالن جي تشھير خاطر پاڪستان جي خلاف تعصب تي مشتمل مواد لکيو آهي جيڪو وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ ء ملڪي قانون جي خلاف لڳي پيو ان ڪري پيج جي مواد تي نظر ثاني ڪري پيج کي وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ جي موافق بڻايو وڃي. والنٽيئر (Intisar Ali)}</ref> جيئي سنڌ تحريڪ جنھن شيخ اياز جي ڪپر ٿو ڪن ڪري ڪتاب ۾ لکيل سنڌو ديس جي نالي سان نظم کي قومي ترانو قرار ڏنو اھو شاعر بہ ھن حلقي کي خير باد چئي ڇڏيو ۽ ان جي سنڌ يونيورسٽي جي وائيس چانسلر ٿيڻ تي ان جي مذمت ڪندا رھيا.سنڌ جي اندر ھڪ ڊگھو وقت ماڻھن ۾ تاثر رھيو تہ قومپرستن جي ھن تحريڪ جي تعليمي ادارن ۾ چن سان سنڌ جي وڏن تعليمي ادارن جي تعليم ڏاڍي متاثر ٿي ۽ تعليم شاگردن جي سياسي جھيڙن جي ور چڙهي وئي ۽ تعليمي ادارا بند رھڻ لڳا. شاگردن ۾ ھن تحريڪ جي شاگرد اڳواڻن ڏوھاري سرگرمين کي فروغ ڏنو جنھن جو اعتراف ھن تحريڪ جي ھڪ شاگرد اڳواڻ عزيز ڀنگوار ھڪ ڪتاب : مان ڏوهي آهيان، لکي ڪيو.
==آزاديءَ جي تمنا==
دوکــي جـــــــي ديـــــوار، وويــــــــار!
ســنــڌڙي کــي سـر ڪير نه ڏيندو
(اياز)
________________________________________________________________________________________________________
جي ايم سيد پاڪستان ٺھڻ کان اڳ ٻہ قومي نظريي جو حامي ھيو ۽ آل انڊيا مسلم ليگ جي ورڪنگ ڪاميٽيءَ ۾ سنڌ جي ٻن ميمبرن ۾ پڻ شامل ھيو . قائداعظم سان سندس محبت جي انتھا ايتري قدر ھئي جو سنڌ اسيمبلي ۾ قائداعظم تي قاتلاڻي حملي جي افواھ ٻڌڻ تي صدمو رسڻ ڪري بي ھوش ٿي ويو ھو . ھن جي جدوجھد سان پھريون دفعو برٽش انڊيا ۾ سنڌ اسيمبلي پاڪستان جي قيام لاءِ قرارداد پاس ڪرائي. ان وقت سنڌ م ھندن جي تعصب جي خلاف مسلمانن کي متحد ڪندڙ سن جي ھن سيد مسجد منزل گاهه تحريڪ جي بہ قيادت ڪئي جنھن جي نتيجي م سکر ۾ ھندو مسلم فساد ٿيا ۽ ھڪ ھزار کان مٿي سنڌي ھندو مارجي ويا ۽ لڳ ڀڳ پورو سکر شھر تباهي جي ور ٿي ويو جنھن جي جاچ لاءِ انگريز سرڪار ھڪ ٽربيونل پڻ جوڙيو جنھن جا تفصيل پير علي محمد راشديءَ پنھنجي ڪتاب اھي ڏينھن ۽ اھي شينھن ۾ ڏنو آھي. 1946 م جي ايم سيد جا قائداعظم سان اختلاف اليڪشن م پارٽي ٽڪيٽن جي ورهاست جي مسئلي تي ٿيا ھئا جنھن ڪري کيس مسلم ليگ ڇڏڻي پئي . پاڪستان ٺھڻ کان پوءِ بہ ھن ڪڏهن پاڪستان جي قيام جي مخالفت نہ ڪئي ۽ پارلياماني سياست سان ڳنڍيل رھيو . ون يونٽ جي قيام جي ڪري ھن جي خيالن ۾ ڦيرو آيو. ان جو ھڪ سبب اھو بہ ھيو تہ قائداعظم وانگر ھي بہ سنڌ جي بمبئي صوبي جو حصو بڻجڻ جي خلاف ھيو . قائداعظم پنھنجي چوڏھن نڪتن م سنڌ جي بمبئي کان جدائي ء ان جي صوبائي حيثيت جي بحاليءَ جو مطالبو ڪيو ھو .ون يونٽ ۾ اچڻ سان کيس ان پراڻي حالت جي قائم ٿيڻ جي علامت نظر آئي پر پوء به ھي پاڪستان جو حامي ھيو پر وقتي طور تي سياست کان پاسيرو ٿي ادبي سرگرمين ۾ مصروف رھيو . 1970 ۾ ون يونٽ جي خاتمي کان پوءِ وري سياسي سرگرمين م شامل ٿيو ۽ اليڪشن ۾ پڻ حصو ورتائين پر پيپلزپارٽي جي اميدوار ملڪ سڪندر کان ھارائي ويو. بعد ۾ بنگلاديش جي قيام کان پوءِ سنڌوديش ڇو ۽ ڇالاءِ نالي ڪتاب لکي پنھجي حلقن م نئون خيال رکيائين پر پنھنجي سڄي حياتي ۾ کيس ماڻھن کان موٽ ڪانہ ملي سگھي. ان جا پوئلڳ اختلافن جو شڪار رھيا ۽ تحريڪ ۾ گروپبندين جو سلسلو ھلندو رھيو . ھڪ وڏو تعداد سندس خيالن کي خير باد چئي ملڪي سياست جي ڌارا ۾ شامل ٿي ويو. قادر مگسي، شاھ محمد شاھ، گل محمد جکراڻي انھن م شامل آھن.<ref>{ايڊمنسٽريٽر کي گذارش آهي تہ ھن پيج م ڪنھن نامعلوم پنھنجي سياسي خيالن جي تشھير خاطر تعصب تي مشتمل مواد لکيو آهي جيڪو وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ جي خلاف لڳي پيو ان ڪري پيج جي مواد تي نظر ثاني ڪري پيج کي وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ جي موافق بڻايو وڃي. والنٽيئر (Intisar Ali)}</ref>
==سنڌوديش ننڍو ملڪ==
سنڌديش کي غلام رکڻ وارا مهاجر پنجابي سامراججا دلال ۽ ايجنٽ چون ٿا سنڌوديش ننڍو ملڪ آهي، تنهن ڪري آزيدي ممڪن ناهي، انهيءَ سلسلي ۾ پهرين ڳالھ هيءَ آهي، ته سنڌوديش ننڍو ملڪ نه آهي، بلڪه اقوام متحده جي 135 ميمبر ملڪن مان 91 جي، هيٺ نقشي ۾ ڏيکاريل آهن، ڪيترين ڳالهين جهڙوڪ ايراضي، آدمشماري يا پيدائش ۾، وڌيڪ آهي، هن کان گهڻا ملڪ آزاد مملڪيون ٺاهيو، اقوام متحده جا ميمبر بڻيو ويٺا آهن. سنڌوديش جي ا يراضي 56447 چورس ميل آهي. ان جي آدمشماري 1،40،00000 ماڻهن تائين پهچي ويئي آهي. ان مان صوبي خواھ مرڪز کي 500 ڪروڙ روپيا ساليانا ٽيڪس ملن ٿا
== ڀارت جا سنڌي==
جيڪڏهن سنڌ مان لڏي ويل سنڌي هندو، پنهنجي هر قوم سنڌين کي مدد ڏين ۽ ڀارتي سرڪار کي مجبور ڪري، سندن مظلوم سنڌي ڀائرن جي مدد لاءِ تيار ڪن، ته ان ۾ ڪهڙو ڏوھ آهي اها فطري ڳالھ آهي، سنڌ جي آزاديءَ بعد گهڻا سنڌي هندو، جي هن وقت ڀارت اندر چڱي جائداد ۽ نوڪريون حاصل ڪري ويا آهن، سي شايد پوئتي موٽي نه اچن. پر جيڪي موٽي ايندا سي اهي هوندا، جن کي وطن لاءِ محبت هوندي ۽ هو صرف ان جي تعمير ۽ ترقيءَ ۾ مدد ڪرڻ لاءِ ايندا ۽ استحصال لاءِ نه ايندا، هن وقت ڀارت جي سماجي زندگيءَ ۾سمائجي ويا آهن. ممڪن آهي، ڪيترا منجهانئن نه اسان جي آزاديءَ جي جدوجهد ۾ دلچسپي وٺن، ۽ نه وري اتان ٺهيل ٺڪيل زندگيءَ کي ڇڏي موٽي هتي اچن. هتي صرف اهي ايندا، جن کي اسان جي قومي آزاديءَ ۾ اصولن ڪري همدردي هوندي. اهي جنگ آزاديءَ ۾ شامل ٿيڻ ڪري، سنڌ ۾ اسان سان هڪجهڙا حصيدار ٿي سگهن ٿا ـ
===نوٽ===
جي ايم سيد مسجد منزل گاهه تحريڪ جي قيادت ڪئي ۽ پنھنجي ڪتاب سنڌ ڳالھائي ٿي ۾ ھن اعتراف ڪيو آھي تہ سنڌ جي ھندن ۾ مسلمانن خلاف تعصب ھيو ۽ انھن ٽرانسفر آف پراپرٽي ايڪٽ ۽ سنڌ ٽيننسي ايڪٽ م سنڌي مسلمان ھارين جي حق ۾ ھن جي تجويز ڪيل ترميمن ۾ سندس ساٿ ان جي ڪري نہ ڏنو تہ ان سان ھندو بنين يا وياج جو ڌنڌو ڪندڙن کي نقصان پئي ٿيو، جنهن سبب جي ڪري جي ايم سيد کي آل انڊيا مسلم ليگ ۾ شامل ٿي مسلمانن لاءِ جدوجھد جي ضرورت پئي.مسجد منزل گاهه تحريڪ سان ٿيل فسادن جي ڪري ھڪ ھزار سنڌي ھندن جي مارجي وڃڻ ڪري علامہ آء آء قاضي کيس خط لکي ميار ڏني ھئي تہ شاهہ صاحب توھان مان اھا اميد نہ ھئي.ھن جو آخري وقت تائين اھو نظريو رھيو تہ 1954 کان اڳ سنڌ ۾ آيل ڌاريا سڀ سنڌي آهن. ھن جو اھو خيال ظاهر ڪري ٿو تہ ھي سنڌ مان ھندن جي نيڪالي ۽ مسلمانن جي آمد جو مخالف نہ ھيو.<ref>{ايڊمنسٽريٽر کي گذارش آهي تہ ھن پيج م ڪنھن نامعلوم پنھنجي سياسي خيالن جي تشھير خاطر تعصب تي مشتمل مواد لکيو آهي جيڪو وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ جي خلاف لڳي پيو ان ڪري پيج جي مواد تي نظر ثاني ڪري پيج کي وڪيپيڊيا جي پاليسيءَ جي موافق بڻايو وڃي. والنٽيئر (Intisar Ali)}</ref>
==پاڪستان سنڌين لاءِ جيل کان بدتر==
پاڪستان سنڌ ۽ سنڌين لاءِ جيل کان بدتر آهي. شاھ صاحب فرمايو آهي ته: ـ
| 