تاريخي ماديت: جي ورجائن ۾ تفاوت

ائين ھن سادي مثال سان ظاھر ٿيندو آھي ته ڪھڙيءَ ريت پيشه ور فٽبال جھڙيون معمولي شيون به سماج جي روزگار حاصل ڪرڻ جي طريقن سان جڙيل آھي يعني ماڻھن جي سماجي وجود تي دارومدار ڪن ٿيون.

آخر انساني سوچ آھي ڇا؟ عظيم عينيت پرست فلسفي ھيگل چيو ھو ته ”انسان باشعور ھستي آھي“ حقيقت ۾ ھيگل عام مذھبي خيال کي ئي ھڪ خاص قسم جي ھٿ جي صفائي ڏيکائيندي ٿوريءَ نئينءَ شڪل ۾ پيش ڪري ڇڏيو ھو، جنھن مطابق خالق انسان کي دماغ پنھنجي ثنائيءَ، تعريف ۽ تحسين لاءِ عطا ڪيو ھو.

سڌي ٿي بيھڻ مخالف آڱوٺن جي ذريعي پڪڙ بنائڻ لاءِ ھٿن کي آزاد ڪري ڇڏيو. انھيءَ سامانن ۽ انھن جو ارتقا ممڪن بڻايو. ان سڌي ٿي بيھڻ ئي شروعاتي انسان کي ان لائق به بڻائي ڇڏيو ته ھو چؤطرف جي دنيا کي ڄاڻڻ لاءِ ٻين احساسن بدران اکين تي وڌيڪ دارومدار ڪري. ھٿن جي استعمال دماغي صلاحيتن کي اکين جي وساطت کان ارتقا ڏني.

ڊارون سو سال اڳ ٻڌايو ھو ته بقا جي لاءِ ھڪ جدوجھد موجود آھي ۽ فطرتي نسلن جي چونڊ ذريعي بقا پذير رھنديون آھن. ظاھر ۾ ته انسان وٽ پنھنجي حفاظت جي لاءِ ڪجھ خاص نه ھو، نه ته اُن وٽ چيتي جھڙي رفتار ھئي، نه شينھن جھڙي طاقت ۽ نه ئي ھُو ھاٿيءَ جھڙو ڍيڄاريندڙ وزندار جسم رکندو ھو، ان جي باوجود انسان پوري ڌرتيءَ تي غالب آيو، ۽ موجوده دور ۾ ته انھن خوفناڪ جانورن کي خاتمي جي حد تائين پھچائي ڇڏيو اٿس.

اھا ڪھڙي شيءِ آھي جيڪا انساني نسل جو ھيٺين درجي جي جانورن کان الڳ ڪندي آھي؟ ھي شڪ ٿي سگھي ٿو ته ڪجھ جانور ته خود ڪفيل آھن، جئين شينھن.... پر آخري تجزئي ۾ انھن سڀني جانورن کي پنھنجي چؤ طرف جي فطرت اھڙيءَ ريت قبول ڪرڻي پوندي آھي، جھڙيءَ ريت انھن کي ملندي آھي.پر جيستائين انسان جو تعلق آھي، اھو فطرت تي آھستي آھستي قابو حاصل ڪندو ويندو آھي. اھو عمل جنھن جي ذريعي انسان فطرت کي قابو ڪيو، محنت آھي.

مارڪس جي قبر تي بيھي ڪري، اينگلز چيو ھو ته ھن جي دوست جي عظيم کوجنا ھيءَ آھي ته ”انسان لازمي طور سڀ کان پھريون کائڻ، پيئڻ، رھائش ۽ لباس جي مسئلن کي حل ڪيو، انڪري سيايت، سائنس، آرٽ ۽ مذھب وغيره طرف اچڻ کان اڳ ان کي ڪم ڪرڻو پيو.

جڏھن ته اسين پنھنجي پراڻن انسانن جا ذھن پڙھي ته نٿا سگھون، پر اندازو سٺيءَ ريت لڳائي سگھون ٿا ته لڳ ڀڳ ھر وقت ان کي رڳو ھڪ ئي پريشاني رھندي ھئي، اھا ھئي غذا.

انساني تاريخ جو وڏو حصو ان جدوجھد تي مشتمل آھي جيڪا ضريڌورت کي پورو ڪرڻ لاءِ ڪئي وئي آھي. مارڪسين کي گھڻو ڪري ”معاشي جبريت پسند“ ( (Economic Deterministھئڻ جو ملزم بيھاريو ويندو آھي. حقيقت ۾ مارڪسي ماڻھو، تاريخ ۾ عام ماڻھن جي خيالن يا انھن جي عملي ڪردار جي اھميت جي انڪار کان گھڻو پري آھن. پر مختصر طور ھي ٻڌائي سگھجي ٿو ته اسين سرگرميون ڪندا آھيون ته انھن جي ذريعي ئي اسان کي ھڪ طرف ھي پتو پوندو آھي ته اسان جي انفرادي سرگرمين جي آزاديءَ جون حدون ڇا آھن ۽ ٻئي طرف ان حقيقت جو به پتو پتو پوندو آھي ته پنھنجن خيالن ۽ سرگرمين کي آخري منزل تائين پھچڻ لاءِ سازگار سماجي حالتن جو پھريون کان موجود ھئڻ ضروري آھي.

اسان جا مڪتبي مخالف عمومي طور تي سست ۽ بري نظر جا ماڻھو آھن جيڪي نرم ۽ ملائم آرامده ڪرسين تي اڌ ليٽي ڪري سرخ شراب ۽ ٻين سامانن مان انفرادي سرگرمين کي حاصل ڪري رھيا آھن. اتي اسان مارڪس جي مدد سان سمجھي سگھون ٿا ته ماڻھو ”پنھنجي تاريخ“ پاڻ ٺاھيندا آھن، اھي ماضيءَ جي عطا ۽ ماضيءَ مان گذري آيل ھوندا آھن“. اسان کي ھي سمجھڻ جي ضرورت آھي ته ھن سڄي عمل ۾ سماج ڪئينءَ ترقي ڪري رھيو آھي؟ انھيءَ سبب تي اسين چئي سگھون ٿا ته مارڪسزم ھڪ تناظر جي سائنس آھي. زبان جيڪا خيالن جي ڪرنسي آھي پاڻ محنت جي تخليق آھي. اسين ان ڳالھ کي گدڙن ۽ ٻين شڪاري جانورن تائين ۾ ڏسي سگھون ٿا جيڪي پنھنجو شڪار مارڻ لاءِ رڳو وحشياڻي طاقت تا رفتار بجائي گروھي عمل تي ڀاڙيندا آھن. انھن وٽ ڀؤنڪندڙ حڪمن ۽ نشانين جو ھڪ سلسلو آھي جيڪي زبان جي شروعات جا مرحلا آھن. ان طرح سان ماڻھن جي ملي ڪري محنت ڪرڻ جي نتيجي ۾ انھن جي وچ ۾ زبان پنھنجي ارتقا جا مرحلا طئي ڪيا. مٿين درجي جي بن مانسن ۾ منطقي سوچ جي جيوڙن ۽ جانورن ۾ سامانن جو محدود استعمال اڄ به شروعاتي مرحلي تي آھي. جڏھن ته ڪاميابي رڳو حضرت انسان جي ئي ھٿ لڳي.

<ref>{{[[يوزر:Tanveerhaidar|Tanveerhaidar]] ([[يوزر بحث:Tanveerhaidar|ڳالهہ]]) 07:49, 10 مارچ 2016 (UTC)}}</ref>