حسن عسڪري (ليکڪ)
| ھي مضمون وڪپيڊيا ايشيائي مھيني 2024ع جي حصي طور اماڻيو ويو ھيو يا ان کي وڌايو ويو ھيو. |
محمد حسن عسڪري (اردو: محمد حسن عسكري)↵ (1919 - 18 جنوري 1978) ھڪ پاڪستاني اسڪالر، ادبي نقاد، ليکڪ ۽ جديد اردو زبان جو لسانيات دان ھو. شروعات ۾ ”مغربي“، هن مغربي ادبي، فلسفياڻي ۽ مابعد الطبعياتي ڪم جو اردوءَ ۾ ترجمو ڪيو، خاص ڪري آمريڪي، انگريزي، فرينچ ۽ روسي ادب جي ڪلاسيڪي صنفن جو.[1] پر هن جي پوئين سالن ۾، ذاتي تجربن، جيو پوليٽيڪل تبديلين ۽ ليکڪن جي اثر هيٺ ريني گوينن، ۽ هندستان جي روايتي عالمن پنهنجي زندگيءَ جي پوئين حصي ۾، مولانا اشرف علي ٿانوي، [2] وانگر،[3] جو هڪ قابل ذڪر نقاد بڻجي ويو. مغرب ۽ اسلامي ثقافت ۽ نظريي جو حامي.[4][5]
| حسن عسڪري | |
|---|---|
| پيدائش | 5 نومبر 1919ع بلندشهر, گڏيل صوبا, برٽش انڊيا |
| وفات | 18 جنوري 1978 (عمر 58 سال) ڪراچي، سنڌ، پاڪستان |
| مادر علمي | الله آباد يونيورسٽي |
| پيشو | اسڪالر، ادبي نقاد بر/ ليکڪ، لسانيات |
سوانح عمري
سنواريوخانداني پس منظر
سنواريومحمد حسن عسڪري 5 نومبر 1919ع تي بلند شهر، اولهه اتر پرديش، برطانوي هندستان جي هڪ ڳوٺ ۾، هڪ ”روايتي، مڊل ڪلاس“ مسلمان خاندان ۾، هڪ ثقافتي ماحول ۾ پيدا ٿيو، جتي نوجوان قرآن پڻ پڙهندا هئا. فارسي ادب جي ڪلاسيڪي صنفن جهڙوڪ حافظ ۽ سعدي. سندس ڏاڏو، مولوي حسام الدين، هڪ عالم هو، جڏهن ته سندس والد، محمد معين الحق، ڀرسان شڪارپور ۾ اڪائونٽنٽ طور ڪم ڪيو. هو ڇهن ٻارن ۾ سڀ کان وڏو هو.[6]
تعليم ۽ تدريسي ڪيريئر
سنواريوهن 1938ع ۾ الهه آباد يونيورسٽيءَ ۾ انڊر گريجوئيٽ طور داخلا ورتي ۽ 1942ع ۾ انگريزي ادب ۾ ماسٽر آف آرٽس جي ڊگري حاصل ڪئي.[7][8] تعليم پوري ڪرڻ کان پوءِ آل انڊيا ريڊيو دهلي ۾ داخل ٿيو. 1944ع کان 1946ع تائين ٿوري عرصي لاءِ هن ميرٽ ڪاليج ۾ انگريزي ادب پڻ پڙهايو.[9]
پاڪستان ڏانهن وڃو ۽ پروفيشنل ڪيريئر
سنواريوسالن تائين، هن دهليءَ ۾ مستقل نوڪري ڳولڻ لاءِ جدوجهد ڪئي، ۽ سندس ڀاءُ موجب، جنهن کيس نئين ٺهندڙ رياست پاڪستان ڏانهن منتقل ڪرڻ لاءِ زور ڏنو هو،[10] پر فيصلو ڪندڙ عنصر گهرو ويڙهه ۽ فساد هئا، جيڪي ورهاڱي کان پوءِ ٿيا، ۽ آڪٽوبر 1947ع ۾، هو اڪيلو لاهور پهتو، هن پنهنجي ماءُ ۽ ڀائرن کي به ميرٽ ڇڏڻ لاءِ چيو.[11]جتي هن اردو ادب جو هڪ وڌيڪ ثقافتي انداز اختيار ڪيو، جيڪو هن جي نئين ملڪ جي اسلامي تشخص جي نمائندگي ڪندو، جڏهن ته هن جو ”پاڪستان جو نظريو جمهوريت جي يورپي/فرانسيسي ماڊل کان متاثر هو، جتي سماجي ۽ معاشي انصاف هٿ سان هلندو هو. ثقافتي روايتن جي پرورش سان، جنهن ۾ فرد، خاص ڪري دانشورن جهڙوڪ شاعر ۽ اديب، رياست ۽ سماج سان وفادار ٿي سگهن ٿا، پر پوءِ به حڪومتي دٻاءُ کان آزاد ٿي سگهن ٿا. باخبر، باشعور نقادن ۽ شهرين جا فرض.'[12][13]
فيبروري 1950ع ۾ هڪ سرڪاري رسالي جي ايڊيٽر طور ڪم ڪرڻ لاءِ ڪراچي هليو ويو، ۽ پوءِ به ڪجهه مهينا نه گذريا، تڏهن به لاهور نه موٽيو، ڇاڪاڻ ته کيس اسلاميه ڪاليج ۾ انگريزي استاد جي نوڪري ملي وئي. ڪرار حسين جهڙن دوستن ۽ ساٿين سان گڏ، هو جنوري 1978ع ۾ وفات تائين اتي ئي رهيو.[14]
وفات
سنواريوهن 18 جنوري 1978ع تي 57 سالن جي عمر ۾ ”زور دل جو دورو“ پوڻ سبب وفات ڪئي ۽ کيس ڪراچي جي دارالعلوم قبرستان ۾ مفتي محمد شفيع جن جي قرآن شريف جو تفسير معارف القرآن جي ڀرسان دفن ڪيو ويو. هو پنهنجي آخري ڏينهن ۾ انگريزيءَ ۾ ترجمو ڪري رهيو هو، [15] جنازي نماز مرحوم جي فرزند مفتي محمد تقي جي امامت ۾ ادا ڪئي وئي. عثماني[16]
سندس وفات کان پوءِ سندس ذاتي لئبرريءَ بيدل لائبريريءَ کي عطيو ڪئي وئي، جيڪا ڪراچيءَ جي شرف آباد ۾ واقع آهي.[17]
خيال ۽ نظريا
سنواريو”مغربي“ کان ”ثقافتي اسلام پسند“ تائين
سنواريوعسڪري پنهنجي ادبي زندگيءَ جي شروعات هڪ مختصر ڪهاڻيڪار جي حيثيت سان انتون چيڪوف جي نموني ۾ ڪئي، ۽ هڪ مضمون نگار جي حيثيت سان ترقي پسند ليکڪن جي تحريڪ جي خيالن کان متاثر ٿي، سجاد ظهير جي تصور ڪيل مارڪسي تحريڪ جو مقصد ادب ذريعي سماج کي بدلائڻ هو.[18] سندس شروعاتي ”مغربائيت“ ان حقيقت مان قابل ذڪر آهي ته، موجوده اردو اديبن جي برعڪس، سندس پسنديده ليکڪ مولوي نذير احمد يا پريمچند نه هئا، پر پرڏيهي ليکڪ جهڙوڪ فلوبرٽ، چيخوف، ايميل زولا، جيمس جوائس، رمباڊ ۽ ”خاص طور تي باڊيليئر“ هئا. [19] ان سلسلي ۾، هن ”فحش“ مختصر ڪهاڻيون لکيون، جن ۾ اينگلو-انڊين ۽ هوموئيروٽڪزم شامل هئا.[20]
سياست
سنواريوسياسي طور تي، هن کي ڪنهن قسم جي اسلامي سوشلزم جي تجويز جي طور تي بيان ڪيو ويو آهي، هڪ 'خودمختيار پاڪستان جتي مسلمان جمهوريت جي اصولن سان ڀرپور زندگي گذاريندا'، ۽ ذوالفقار علي ڀٽي جي حق ۾ هو ۽ قدرتي طور تي ضياءالل جو سخت نقاد هو. -حق[21]
ڪتاب
سنواريو- ميري بهترين نظم (سندس پسنديده شاعري جو مجموعو) - 1942ع
- رياضت اور انقلاب ( ولاديمير لينن جو ترجمو The State and Revolution ) – 1942
- جزيري (مختصر ڪهاڻين جو مجموعو) – 1943ع
- ميرا بهترين افسانا (هن جي پسنديده مختصر ڪهاڻين جو مجموعو) – 1943ع
- قيامت حم رڪاب آيا نا آيا (ناولن جو مجموعو) – 1947ع
- آخري سلام ( ڪرسٽوفر اسر ووڊ جي الوداع جو برلن ترجمو) - 1948
- مادام بووري ( Gustave Flaubert 's Madame Bovary جو ترجمو) - 1950
- انسان اور ادي (تنقيدي مضمون) - 1953
- سورخ او سياه ( Stendhal 's Le Rouge et le Noir جو ترجمو) - 1953
- مين ڪيون شرمون (شيلا ڪزنز ٽو بيگ آءِ ايم شرماڊ جو ترجمو) - 1959
- ستارا يا بادبان (تنقيدي مضمون) – 1963ع
- موبي ڊڪ ( هرمن ميلويل جي موبي ڊڪ جو ترجمو) - 1967
- وقت جي راگني (تنقيدي مضمون) - 1969
- جديت يا مغربي گمراهيون ڪي تاريخ جو خاڪو (فلسفي ۽ تنقيدي مضمون) - 1979
پڻ ڏسو
سنواريو- معين الدين چشتي
- نظام الدين اولياء
- اشرف جهانگير سمناڻي
حوالو
سنواريو- ↑ Nasir Ahmad Farooki, A selection of contemporary Pakistani short stories, Ferozsons (1955), p. 79
- ↑ Ahmad, Dr Aftab (1994). Muhammad Hasan Askari – Ek Mutala. Lahore, Pakistan: Sang e Meel Publications. ISBN 969-35-0462-3.
- ↑ Ahmad, Dr Aftab (1994). Muhammad Hasan Askari – Ek Mutala. Lahore, Pakistan: Sang e Meel Publications. ISBN 969-35-0462-3.
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 43
- ↑ Farrukh Kamrani. "The lost world of Ishtiaq Ahmad (plus Hasan Askari)". The Express Tribune (newspaper). حاصل ڪيل 1 May 2018.
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 19
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 6
- ↑ Asif Farrukhi. "COVER STORY: The critical world of Muhammad Hasan Askari". Pakistan: Dawn. حاصل ڪيل 29 April 2018.
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 26
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 31
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 34
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 35
- ↑ Asif Farrukhi. "COVER STORY: The critical world of Muhammad Hasan Askari". Pakistan: Dawn. حاصل ڪيل 29 April 2018.
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), pp. 37–38
- ↑ Maulana Mufti Muhammad Shafi, Ma'ariful Qur'an, Maktaba-eDarul-'Uloom, volume 1, p. viii
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), pp. 44–45
- ↑ Peerzada Salman. "A relatively unknown book haven". Pakistan: Dawn. حاصل ڪيل 29 April 2018.
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), pp. 76–77
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 82
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), pp. 89–90
- ↑ Mehr Afshan Farooqi, Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari, Springer (2012), p. 220