جبريت __(Determinism):

جبريت جي فلسفي جا کوڙ نظريا ٻڌائن ٿا ته سچائي اڳواٽ طئي ٿيل رستي سان مشروط آهي.

جبريت هڪ عقيدو آهي ته انسان جو ڪردار هڪ اهڙي طاقت جي زير اثر آهي، جنهن تي انسان جو پنهنجو ڪو اختيار ڪونهي. ان فلسفي جي مڃيندڙن مطابق هڪ جبريت جنسيت (Sexism) به آهي.[1] جبريت جو ضد مرضي( free will) سمجھيو ويندو آھي.[2] اھو ھڪ فلسفي جو نظريو آھي جيڪو ٻڌائي ٿو ته سڀ واقعا، اخلاقي اختيار سميت اڳواٽ موجود سببن جي ڪري طئي ٿين ٿا.[3] تقدير ۽ جبريت ساڳي ڳالھ ناھن بلڪہ ھڪٻئي کان مختلف آهن[4]. تقدير جو نظريو مذھبي آھي جنھن ۾ واقعن جي واقع ٿيڻ ۾ سبب جو ڪو ڪردار نه ھوندو آھي پر انسان جو مستقبل ،سبب جي دخل اندازي کان سواءِ، اڳواٽ مافوق الفطرت ھستيءَ طرفان طئي ٿيل ھوندو آھي .[5]

  1. .ڪتاب:ادبي اصطلاحن جي تشريحي لغت؛مرتب: مختيار احمد ملاح؛پبلشر:سنڌ لئنگئيج اٿارٽي
  2. For example, see Richard Langdon Franklin (1968). Freewill and determinism: a study of rival conceptions of man. Routledge & K. Paul. https://books.google.com/books?id=51wIAQAAIAAJ. 
  3. Determinism Encyclopedia Britannica
  4. SEP, Causal Determinism
  5. Fischer, John Martin (1989) God, Foreknowledge and Freedom. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 1-55786-857-3