برن
برن (فرانسيسي: Berne) سوئٽزرلينڊ جي ڊي فیڪٽو راڄڌاني آهي، جنهن کي "وفاقي شهر" طور حوالو ڏنو ويو آهي.[1] اٽڪل 1,33,000 جي آبادي سان (سال 2022ع تائين) برن سوئٽزرلينڊ جو پنجون سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو شهر آهي، جيڪو زيورخ، جنيوا، باسل ۽ لوزان جي پٺيان آهي.[2] برن جو مجموعو، جنهن ۾ 36 ميونسپلٽيون شامل آهن، سال 2014 ۾ ان جي آبادي 4,06,900 هئي. ميٽروپوليٽن علائقي جي آبادي سال 2000ع ۾ 6,60,000 هئي.[3] برن پڻ برن جي ڪئنٽن جي گاديءَ جو هنڌ آهي، جيڪو سوئٽزرلينڊ جي ڪئنٽن جو ٻيو نمبر سڀ کان وڌيڪ آبادي وارو علائقو آهي. سرڪاري ٻولي جرمن آھي، پر مکيه ڳالھائيندڙ ٻولي اليمانيڪ سوئس جرمن ٻولي جي مقامي قسم آھي. 1983ع ۾ برنیس (جرمن: Bernes)، تاريخي پراڻو شهر آلٽسٽاڊ (جرمن: Altstadt) برن جي مرڪز ۾ يونيسڪو عالمي ورثو سائيٽ بڻجي ويو.[4] اهو خاص طور تي آری (Aare)، سوئس پليٽ جي هڪ وڏي ندي جي ڀرسان آهي. جيتوڻيڪ قلعي بند آباديون قديم زماني کان قائم ڪيون ويون هيون، وچئين دور جو شهر جو بنياد زوھرنگر (Zähringer) حڪمران خاندان، غالباً سال 1191ع ۾ برٿولڊ پنجم، ڊيوڪ آف زاهرنگن طرفان رکيو ويو هو. برن کي سال 1218ع ۾ آزاد شاھي شهر بڻايو ويو ۽ 1353ع ۾ اهو سوئس ڪنفيڊرسي ۾ شامل ٿيو، جيڪو ان جي اٺن ابتدائي ڪينٽن مان هڪ بڻجي ويو. ان وقت کان وٺي، برن، سوئس تاريخ جو هڪ ممتاز خودمختار علائقائي توسيع جي پاليسي تي عمل ڪندي، هڪ وڏو شهري رياست بڻجي ويو. 15 صدي عيسويء کان وٺي، شهر ترقي يافته طور تي تعمير ڪيو ويو ۽ ان جي موجوده خاصيتن کي حاصل ڪيو. برن کي سال 1848ع ۾ وفاقي شهر بڻايو ويو. 15 صدي عيسويءَ ۾ اٽڪل 5,000 رهواسين مان، شهر سال 1920ع ۾ 1,00,000 جي حد تائين پهچي ویو۔
حوالا
سنواريو- ↑ Holenstein, André, Die Hauptstadt existiert nicht (ٻولي ۾ German) (UniPress 152: Die Hauptstatdtregion), Bern: University of Bern, صفحا. 16–19, doi:10.7892/boris.41280,
Als 1848 ein politisch-administratives Zentrum für den neuen Bundesstaat zu bestimmen war, verzichteten die Verfassungsväter darauf, eine Hauptstadt der Schweiz zu bezeichnen und formulierten stattdessen in Artikel 108: «Alles, was sich auf den Sitz der Bundesbehörden bezieht, ist Gegenstand der Bundesgesetzgebung.» Die Bundesstadt ist also nicht mehr und nicht weniger als der Sitz der Bundesbehörden.
Unknown parameter|s2cid=ignored (مدد) - ↑ "Bern in Zahlen: Aktuelles" (official site) (ٻولي ۾ German and French). Bern, Switzerland: City of Bern. وقت 11 January 2017 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 18 April 2019. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ "Office fédéral du développement territorial ARE – B3: Les aires métropolitaines" (ٻولي ۾ French, German, and Italian). Federal Office for Spatial Development ARE. صفحو. 4. وقت 12 October 2013 تي اصل (PDF) کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 17 April 2014. Unknown parameter
|url-status=ignored (مدد) - ↑ {{cite web |title=Old City of Berne |url=https://whc.unesco.org/en/list/267 |website=UNESCO World Heritage List |publisher=UNESCO |access-date=4 January 2019 |archive-date=2 March 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120302170808/http://whc.unesco.org/en/848.