باب:موسم

پورٽل جي سار سنڀال جي حالت: (ڊسمبر، 2024ع)

هي پورٽل دستي طور تي سنڀاليو ويندو آهي.
هن پورٽل جا ذيلي صفحا هڪ ايڊيٽر طرفان چيڪ ڪيا ويا آهن ۽ ڏٺا ويا آهن ته ضرورت کان وڌيڪ نه آهن.
مھرباني ڪري تدوين ڪرڻ وقت احتياط ڪريو، خاص ڪري جيڪڏھن خودڪار ايڊيٽنگ سافٽ ويئر استعمال ڪري، ۽ وڏيون تبديليون ڪرڻ کان پھريائين اتفاق راءِ حاصل ڪريو.

باب:موسم

موسم (Weather) ماحول جي درجي جي حالت بيان ڪري ٿو ته اهو گرم آهي يا ٿڌو، گھم وارو آهي يا خشڪ، پرسڪون آهي يا طوفان وارو، صاف آهي يا بادل وارو. ڌرتيءَ تي، سڀ کان وڌيڪ موسمي واقعا، ٽروپوسفير، اسٽريٽاسفير جي رڳو هيٺان، ڌرتيءَ جي ماحول جي هيٺئين پرت ۾ ٿين ٿا. موسم جو مطلب آهي، ڏينهن جي گرميء پد، ورهاڱي ۽ ٻين ماحوليات جي حالتون، جڏهن ته آبهوا اصطلاح، گهڻي عرصي دوران ماحول جي حالتن جي اوسط لاءِ آهي. جڏهن ٻئي ڪنهن حوالي کان سواءِ استعمال ڪيو وڃي، "موسم" کان مراد "ڌرتيءَ جو موسم" آهي.

موسم جو فرق هڪ جڳهه ۽ ٻئي جي وچ ۾ هوا جي دٻاء، گرمي ۽ نمي جي ڪارڻ مختلف هوندو آهي. اها فرق ڪنهن خاص جاءِ تي سج جي زاويه جي ڪري پڻ ٿي سگهندو آهي، جيڪو ويڪرائي ڦاڪ سان مختلف ٿئي ٿو. قطبي ۽ استوائي (Tropical) هوا جي وچ ۾ مضبوط درجه حرارت جو تضاد وڏي پيماني تي هوا جي گردش جي نظامن، هيڊلي سيل، فيرل سيل، پولر سيل ۽ جيٽ وهڪري کي جنم ڏئي ٿو. وچولي ويڪرائي ڦاڪن ۾ موسمي نظام، جهڙوڪ ٽراپيڪل طوفان، جيٽ وهڪري جي عدم استحڪام جي ڪري ٿين ٿا. ڇاڪاڻ ته ڌرتيءَ جو محور ان جي مدار واري مستوي جي نسبت سان ٿوڙو زاويو رکي ٿو (جنهن کي ايڪليپيٽڪ سڏيو ويندو آهي)، سج جي روشني سال جي مختلف وقتن تي مختلف زاوين تي واقع ٿيندي آهي. ڌرتيءَ جي مٿاڇري تي، گرمي پد جي ڦيرڦار عام طور تي ±40 ڊگري سينٽي گريڊ (−40 کان 104 ڊگري فارنهائيٽ) ساليانو آهي. هزارين سالن کان، ڌرتيء جي مدار ۾ تبديليون ڌرتيء جي حاصل ڪيل شمسي توانائي جي مقدار ۽ ورڇ تي اثر انداز ٿي سگهن ٿيون ۽ اهڙيء طرح اها ڊگهي مدت جي موسميات ۽ عالمي موسمياتي تبديلي کي متاثر ڪرڻ ٿيون.

مٿاڇري جي درجه حرارت جو فرق، موسمي دٻاء جي فرق جو سبب بڻجي ٿو. اچي جايون هيٺئين جاين کان ٿڌي هونديون آهن، ڇاڪاڻ ته اڪثر فضائي گرمائش ڌرتيءَ جي مٿاڇري سان رابطي جي ڪري ٿيندي آهي، جڏهن ته فضا ۾ تابڪاري جو اثر گهڻو ڪري مستقل هوندو آهي. موسم جي اڳڪٿي، مستقبل جي وقت ۽ ڏنل هنڌ لاءِ ماحول جي حالت جي اڳڪٿي ڪرڻ لاءِ سائنس ۽ ٽيڪنالاجي جو استعمال آهي. ڌرتيءَ جو موسمي نظام هڪ افراتفري وارو نظام آهي؛ نتيجي طور، نظام جي هڪ حصي ۾ ننڍيون تبديليون، مجموعي طور تي نظام تي وڏو اثر پيدا ڪئي سگھن ٿيون. موسم کي ڪنٽرول ڪرڻ لاءِ ڪوششون سڄي انساني تاريخ ۾ ٿينديون رهيون آهن ۽ اها ان ڳالهه جو ثبوت آهي ته انساني سرگرمين جهڙوڪ زراعت ۽ صنعت موسم جي نمونن کي تبديل ڪيو آهن.

ٻين سيارن تي موسم ڪيئن ڪم ڪرڻ ٿا، هن جو مطالعو ڪرڻ اهو سمجهڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندو آهي ته ڌرتيءَ تي موسم ڪيئن ڪم ڪري ٿو. شمسي نظام ۾ هڪ مشهور نشان، اپگرهه جوپيتر تي عظيم ڳاڙهو نشان، هڪ انٽي سائيڪلون طوفان آهي، جيڪو گهٽ ۾ گهٽ 300 سالن کان موجود آهي. تنهن هوندي به موسم اپگرهن تائين محدود ناهي. هڪ تاري جو ڪرونا جيڪو مسلسل خلا ۾ گم ٿيندو آهي، بنيادي طور تي سڄي نظام شمسي ۾ هڪ هلڪي موسمي اثر جي پرت پيدا ڪري ٿو. سج مان نڪرندڙ ماس جي حرڪت کي شمسي واء چيو ويندو آهي. (مڪمل مضمون)

Selected article