اليگزينڊر ڪننگھام
| اليگزينڊر ڪننگھام | |
|---|---|
| (انگريزي ۾: Sir Alexander Cunningham) | |
| |
| معلومات شخصيت | |
| ڄم | 23 جنوري 1814 [1][2][3] لنڊن |
| موت | 28 نومبر 1893 (79 سال)[1][2][3] لنڊن |
| شھريت | .svg){kind=small} عظيم برطانيا ۽ آئرلينڊ جي گڏيل بادشاھت
|
| عملي زندگي | |
| پيشو | تلاش ڪندڙ ،مؤرخ |
| ڪم جي ٻولي | انگريزي ٻولي [4] |
| دلچسپي | قديم آثار |
| عسڪري خدمتون | |
| عهدو | جنرل آفيسر |
ترميم  |
|
اليگزينڊر ڪننگھام (Alexander Cunningham ):(-جنم- 23 -جنوري- 1814 وفات 28 نومبر 1893ع) سر اليگزينڊر ڪننگھام فوج ۾ انجنيئر ھو. پر کيس ”ھندوستان جي آرڪيالاجيءَ“ جو ابو تصور ڪيو وڃي ٿو. پاڻ لنڊن ۾ ڄائو. سندس والد جو نالو ايلن ڪننگھام ھو، جيڪو پڻ اسڪاٽش زبان جو شاعر ليکبو ھو. پاڻ 19 سالن جي ڄمار ۾ -بنگال- جي انجنيري کاتي ۾ داخل ٿيو. ھن 28 سالن تائين فوج ۾ رھي خدمتون سرانجام ڏنيون. پاڻ ميجر جنرل جي عھدي -تان- 1861ع ۾ رٽائر ٿيو. کيس قديم آثارن ۽ خاص طور -انڊيا- جي قديم آثارن سان گھڻي دلچسپي ھئي. آرڪيالاجيڪل سروي آف -انڊيا- کي جڏھن منظم ڪيو پئي ويو ته وقت جي وائسراءِ چارلس جان ڪيننگ سان رابطو ۾ ھو. ھن کيس آرڪيالاجي کاتي جو پھريون ڊائريڪٽر مقرر ڪيو. پاڻ 1861ع کان 1865ع تائين انھيءَ عھدي تي رھيو. 1865ع ۾ ڪن سببن جي ڪري آرڪيالاجي کاتي جو ڪم روڪيو ويو. 1867ع ۾ کيس سر جو خطاب ڏنو ويو. جڏھن 1870ع ۾ آرڪيالاجي کاتي ٻيھر ڪم شروع ڪيو ته ھو واپس آيو ۽ سال 1885ع تائين کاتي جو ڊائريڪٽر رھيو. ڪننگھام سال 1893ع ۾ لنڊن ۾ وفات ڪري ويو. سندس گڏ ڪيل سڪا جيڪي -برٽش ميوزم- ۾ رکيل آھن، سي تحقيقدانن لاءِ وڏو سرمايو آھن. ھن ھندستان (گڏيل) ۾ ڪيتريون کوٽايون ڪرايون، -جن- ۾ سارناٿ، سانچي ۽ مھاٻوڌي ٽيمپل اھم آھن. سندس مشھور -تصنيف- “Ancient Geography of India” آھي، جنهن جو سنڌيءَ ۾ ترجمو عطا محمد ڀنڀري ڪيو آهي، جيڪو سنڌي ادبي بورڊ ڇپائي پڌرو ڪيو آهي.[5] -ان- کان سواءِ به ھن ڪجهه ڪتاب لکيا، جي ھي آھن:
- Bhilsa Topes (1854), a History of Buddhism.
- Coins of Ancient India (1891)
جنم
سنواريوالگزينڊر ڪنگهم 23 جنوري 1814ع تي لنڊن انگلينڊ ۾ ڄائو.
زندگي
سنواريوالگزينڊر ڪنگهم (Alexander Cunningham) پنهنجي نوڪريءَ جي شروعات برطانوي فوج ۾ انجنيئر جي حيثيت سان ڪئي، پر سندس اصل سڃاڻپ قديم آثارن جي ماهر ۽ تاريخدان طور رهي آهي. پاڻ جڏهن گڏيل هندستان ۾ برطانوي فوج جي بينگال انجنيئرنگ گروپ ۾ هيو ته هن هندستان جي قديم تهذيب ۽ تاريخ ۾ دلچسپي وٺڻ شروع ڪئي.
سنڌو ماٿري جي قديم آثارن جو ابو
سنواريو
الگزينڊر ڪنگهم کي سنڌو ماٿري جي آرڪيالاجي يا قديم آثارن جو ابو قرار ڏنو وڃي ٿو. هي پهريون شخص هو، جنهن سنڌ هند جي قديم آثارن تي پهريون ڀيرو تحقيق ڪري، انهن جي اهميت کي دنيا آڏو نروار ڪيو. قديم آثارن ۾ سندس دلچسپيءَ سبب 1862ع ۾ کيس آرڪيالاجيڪل سرويئر جنرل مقرر ڪيو ويو. اڳتي هلي هن آرڪيالاجيڪل سروي آف انڊيا جو بنياد رکيو. پوءِ کيس 1871ع ۾ آرڪيالاجيڪل سروي آف انڊيا جو ڊائريڪٽر جنرل مقرر ڪيو ويو. ڪنگهم ان عهدي تي 30 سيپٽمبر 1883ع تائين خدمتون سرانجام ڏنيون.
ڪنگهم جا ڪتاب ۽ مقالا
سنواريوڪنگهم 1871ع ۾ انڊيا جي قديم آثارن تي (Ancient Geogrophy of India -1871) نالي ڪتاب لکيو. هن ٽيڪسيلا کان گور تائين سروي ۽ کوٽايون ڪرايون ۽ انهن کي 24 رپورٽن جي شڪل ۾ پڌرو ڪيو. هن پهريون ڀيرو 1872ع ۾ سنڌو سڀيتا جي هڪ اهم ماڳ جي کوٽائي ڪرائي، ان جي پنج هزار سال پراڻي تاريخ کي دنيا آڏو آندو. الگزينڊر ڪنگهم جي تحقيق کي بنياد بڻائيندي اڳتي هلي سر جان مارشل ۽ مارٽيمر ويلر سنڌو سڀيتا تي وڌيڪ کوجنا ڪري موئن جي دڙي جي روپ ۾، سنڌو ماٿري جي تهذيب (indus valley civilization) جي پنج هزار سالن کان به پراڻي تهذيب کي دنيا آڏو پيش ڪيو هو. [6][7]
لاڏاڻو
سنواريوڪنگهم 28 نومبر 1893ع ٿي ديهانت ڪيو.
حوالا
سنواريو- ↑ 1.0 1.1 Bibliothèque nationale de France ID: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12021215p — اخذ شدہ بتاریخ: 10 آڪٽوبر 2015 — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامو: Open License
- ↑ 2.0 2.1 SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6w66hxj — subject named as: Alexander Cunningham — اخذ شدہ بتاریخ: 9 آڪٽوبر 2017
- ↑ 3.0 3.1 subject named as: Sir Alexander Cunningham — عنوان : Cunningham, Sir Alexander — شائع شدہ از: Grove Art Online — https://dx.doi.org/10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T020669
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12021215p — اخذ شدہ بتاریخ: 10 آڪٽوبر 2015 — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامو: Open License
- ↑ اليگزينڊر ڪننگھام : (Sindhianaسنڌيانا)
- ↑ Alexander Cunningham - Wikipedia
- ↑ Office 365 Login | Microsoft Office