شعور (Awareness) ھڪ انساني خوبي آھي جنھن تحت انسان صحيح ۽ غلط جي وچ ۾ فرق ڪرڻ سکي وٺندو آھي. شعور بنيادي طور تربيت، تجربي ۽ تعليم سان سان حاصل ٿيندو آھي. معاشري جو مجموعي رخ ۽ ميڊيا پڻ شعور کي وڌائي يا گهٽائي سگهن ٿا.

علم نفسيات ۾ شعور ۽ آگاهي ڪنهن شيءِ جو تصور يا علم آهي.[1] تصور اڪثر ڪري شعور جو مترادف هوندو آهي.[2] تنهن هوندي به، ڪنهن به شيءِ بابت واضح طور تي هوشيار ٿيڻ کان سواءِ، جيئن انڌن جي صورت ۾، به خبر پئجي سگهي ٿي. شعور جون حالتون به تجربي جي حالتن سان جڙيل هونديون آهن ته جيئن شعور ۾ ڏيکاريل ڍانچي تجربي جي ڍانچي ۾ ظاهر ٿئي.[3]

تصور سنواريو

شعور هڪ تعلقي تصور آهي. اهو هڪ اندروني حالت تي مرکوز ٿي سگهي ٿو، جهڙوڪ هڪ بصري احساس، يا خارجي واقعن تي حسي تصور جي ذريعي. اهو هڪجهڙائي آهي ڪنهن شيءِ کي محسوس ڪرڻ سان، هڪ اهڙو عمل جيڪو مشاهدو ڪرڻ ۽ سمجهڻ کان ڌار آهي (جنهن ۾ اسان جي سمجهه ۾ ايندڙ شين سان واقفيت جو بنيادي عمل شامل آهي).[4] آگاهي يا ”احساس ڪرڻ“ کي اهڙي شيءِ جي طور تي بيان ڪري سگهجي ٿو جيڪو تڏهن ٿئي ٿو جڏهن دماغ کي ڪجهه طريقن سان چالو ڪيو وڃي ٿو، جهڙوڪ جڏهن ڳاڙهي رنگ اهو آهي جيڪو هڪ ڀيرو نظر اچي ٿو جڏهن ريٽينا هلڪي لهرن سان متحرڪ ٿئي ٿي. هي تصور شعور يا حسي شعور جي تجزياتي تعريف کي ترقي ڪرڻ ۾ مشڪلاتن جي وچ ۾ رکيل آهي. شعور به تصور سان ان لحاظ سان جڙيل آهي ته هي تصور هڪ بنيادي تجربي کي ظاهر ڪري ٿو جهڙوڪ هڪ احساس يا وجدان جيڪو رجحان جي تجربي سان گڏ هجي.[5] خاص طور تي، اهو حوالو ڏنو ويو آهي تجربو جي شعور. جيئن ته شعور جو تعلق آهي، ان کي مسلسل تبديل ٿيندڙ سطحن مان گذرڻو پيو آهي.

موسینی ۽ بیزرانی لکيو آهي ته:[6]

”آگاهي ادب کي ٽن بنيادي تصورن جي چوڌاري منظم ڪري سگهجي ٿو:

• شعوري شعور[7] جيڪو هڪ فرد جي تصور ۽ سوچ جي صحيح ۽ عميق سمجھ سان مطابقت رکي ٿو.

• باشعور ۽ لاشعور ٻنهي تي غور ڪندي، شعور جي آخري مرحلي سان.

• ٽيون ٻين جي احساسن کي سڃاڻڻ جي حوالي سان شعور کي سمجهي ٿو."[8]

ارد گرد جو شعور سنواريو

ارد گرد جي آگاهي جو مطلب آهي، ڌيان جي دائري ۾ معلومات کي پروسيس ڪرڻ جي انساني صلاحيت، جيئن ٻاهران ماڻهن جي دور آوازن کي تسليم ڪرڻ جڏهن اندر ويهڻ ۽ هڪ خاص ڪم تي ڌيان ڏيڻ جهڙوڪ پڙهڻ.[9] ارد گرد جي وژن جي وضاحت، بصري محرک جي تصور جي طور تي نظر جي ميدان جي ڪنڊ تي يا ويجھو ۽ اهڙي محرک کي سمجهڻ جي صلاحيت، ڪئي وئي آهي. آس پاس جي آگاهي اها صلاحيت آهي ته اها حواس کي محسوس ڪري سگهي جيڪا سڌي طرح اسان جي سامهون نه هجي ۽ پنجن حواس سان لاڳاپيل هجي. اهڙي قسم جي آگاهي غير متوقع واقعن جي جواب ڏيڻ لاء تيار ٿيڻ جي اجازت ڏئي ٿي. مثال طور، هڪ مصروف گهٽي هيٺ هلڻ دوران هڪ دوست سان ڳالهائيندي، پردي جي آگاهي امڪاني خطرن جهڙوڪ ڪارن يا پيادلن جي ويجهو اچڻ جي خبرداري جي اجازت ڏئي ٿي جيڪا شايد ٻي صورت ۾ محسوس نه ڪئي وئي هجي. اڀياس، ارد گرد جي شعور سان گڏ مجموعي معرفت کي وڌايو ڏيکاريا آهن. پردي جي شعور کي بهتر ڪرڻ سان، زندگي جي مجموعي معيار ۽ پيداوار جي نتيجي ۾ بهتر ٿي ويندي آھي.

خود آگاهي سنواريو

عصبي سائنس سنواريو

زندهه نظام جو ڏيک سنواريو

ڪميونيڪيشن ۽ انفارميشن سسٽم سنواريو

پوشيده آگاهي سنواريو

آگاهي بمقابله ڌيان سنواريو

پڻ ڏسو سنواريو

خارجي لنڪس سنواريو

حوالا سنواريو

  1. awareness". APA Dictionary of Psychology. American Psychological Association. Retrieved 17 May 2024.
  2. Hussain, Amir; Aleksander, Igor; Smith, Leslie; Barros, Allan; Chrisley, Ron; Cutsuridis, Vassilis (2009). Brain Inspired Cognitive Systems 2008. New York: Springer Science+Business Media. pp. 298. ISBN 9780387790992.
  3. Chalmers, David (1997). The Conscious Mind: In Search of a Fundamental Theory. Oxford: Oxford University Press. pp. 225. ISBN 978-0195105537.
  4. Locke, Don (2002). Perception: And Our Knowledge of the External World, Volume 3. London: Psychology Press. p. 27. ISBN 978-0415295628.
  5. Kokoszka, Andrzej (2007). States of Consciousness: Models for Psychology and Psychotherapy. New York: Springer Science+Business Media. p. 4. ISBN 9780387327570.
  6. Mocenni Chiara, Federico Bizzarri, Awareness. https://doi.org/10.20935/AL4688
  7. Papleontiou-Louca E., 2003, The concept and instruction of metacognition, Teacher development, Vol. 7, N.1, pp. 9-30.
  8. Beck A. T, Baruch E., Balter J. M., Steer R. A., Warman D. M. , 2004, A new instrument for measuring insight: the Beck Cognitive Insight Scale. Schizophrenia research, Vol. 68, N. 2-3, pp. 319-329.
  9. Markopoulos, Panos; de Ruyter, Boris; Mackay, Wendy E. (2005-04-02). "Awareness systems: Known results, theory, concepts and future challenges". CHI '05 Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems. New York, NY, USA: ACM. pp. 2128–2129. doi:10.1145/1056808.1057121. ISBN 1595930027. S2CID 39927494.